“Các khổ thơ cho một khu vườn tưởng tượng” – Octavio Paz

Octavio Paz (1914–1998) là nhà thơ người Mexico. Ông được trao giải Miguel de Cervantes năm 1981, giải văn chương quốc tế Neustadt năm 1982, và giải Nobel văn chương năm 1990.

Các khổ thơ cho một khu vườn tưởng tượng

Tám dòng thơ miêu tả một khu vườn khá làng quê, dân dã. Một khu vực nhỏ, kín; những bức tường và hai lối vào (Cách Mệnh và Ái Quốc). Ngoài những cây cọ đã có, nên trồng thêm hoa giấy, vòi voi, một cây tần bì và một cây thông. Cũng nên đặt một đài phun nước nhỏ.

Bài thơ này có thể đặt ở một trong hai lối vào khu vườn, hoặc như một khổ thơ duy nhất trên lanh tô hoặc trên trán tường, hoặc chia thành hai khổ thơ ở hai bên lối vào:

Bốn bức tường gạch đất. Hoa giấy.
Đôi mắt tắm trong những ngọn lửa yên bình.
Gió thoảng qua giữa những lời ngợi ca
của lá và những ngọn cỏ quỳ gối.

Cây vòi voi với những bước chân tím
đi qua, bọc trong hương thơm của nó. Nhà tiên tri:
cây tần bì – và một kẻ trầm ngâm: cây thông.
Khu vườn nhỏ, bầu trời mênh mông.

Bốn dòng thơ này có thể đặt ở lối vào còn lại, trên lanh tô hoặc trên trán tường:

Hình chữ nhật yên bình: vài cây cọ,
những tia nước ngọc bích; thời gian trôi,
nước hát, đá im lặng, tâm hồn,
lơ lửng trong khoảnh khắc, là một đài phun.

Bài thơ này có thể đặt bên trong khu vườn. Chẳng hạn, trên đài phun nước. Tôi nghĩ đến một bức tường trên đó một bức màn nước trong suốt buông xuống, cho phép đọc bốn dòng thơ:

Mưa, chân nhảy múa và tóc xõa,
mắt cá chân sét cắn,
rơi xuống trong những tiếng trống:
cây mở mắt và hóa xanh tươi.

COLOPHON

Viết sau khi thăm nơi ấy:

Đất hoang đông đúc, vài cây cọ,
những cây chổi lông gà, tiếng búa
của động cơ, bức tường nhà tù,
bụi và rác, quê hương của không ai.

Viết khi nhớ về một khu vườn:

Cây xanh sống sót trong đống đổ nát của ta,
trong mắt ta mi nhìn và chạm vào chính mình,
mi biết chính mi trong ta và trong ta mi nghĩ,
trong ta mi tồn tại và trong ta mi biến mất.

Bi ký không trên đá:

1989

Mixcoac là ngôi làng của tôi: ba âm tiết đêm,
một mặt nạ bóng trên khuôn mặt mặt trời.
Đức Mẹ của chúng tôi đến, mẹ Lốc Cát.
Bà đến và ăn mất nó. Tôi đi khắp thế giới.
Nhà tôi là từ ngữ của tôi, mộ tôi là không khí.

Octavio Paz, “Estrofas para un jardín imaginario,” Obra poética II (1969-1998) (Fondo de Cultura Económica, 2004).

Nguyễn Huy Hoàng dịch.