“Đêm tuần hoàn” – Jorge Luis Borges

Jorge Luis Borges (1899–1986) là một nhà văn và nhà thơ người Argentina, một nhân vật chủ chốt trong nền văn chương tiếng Tây Ban Nha với những tác phẩm đã trở thành điển phạm của châu Mỹ Latin trong thế kỷ XX. Sách của ông bắt đầu được dịch và xuất bản rộng rãi ở Mỹ và châu Âu sau khi ông được trao giải Prix International cùng Samuel Beckett năm 1961. Danh tiếng quốc tế của ông cũng được củng cố bởi các giải de Cervantes năm 1969 và giải Jerusalem năm 1971, bên cạnh sự bùng nổ của các nhà văn Mỹ Latin thuộc thế hệ sau trong những năm 1960 và 1970.

Đêm tuần hoàn

gửi Sylvina Bullrich

Họ biết điều đó, các học trò sốt sắng của Pythagoras:
các vì sao và con người xoay trong một vòng tròn;
các nguyên tử định mệnh sẽ lặp lại Aphrodite
khẩn thiết của vàng, người Thebes và các agora.

Trong các kỷ nguyên tương lai Centaur sẽ ấn
chiếc móng chắc nịch xuống ngực người Lapith;
khi Roma hóa cát bụi, sẽ rên rỉ trong đêm vô tận
của cung điện hôi hám của nó, con Minotaur.

Mỗi đêm mất ngủ sẽ quay lại: trong mọi chi tiết.
Bàn tay viết dòng này sẽ lại được sinh ra
từ bụng mẹ trước. Các đội quân sắt sẽ dựng vực thẳm.
(Cũng nói điều này là David Hume xứ Edinburgh.)

Tôi không biết liệu ta có trở lại trong một vòng tròn
thứ hai, như các con số trong một phân số tuần hoàn;
song tôi biết một phép quay Pythagoras mơ hồ
đêm này qua đêm khác bỏ lại tôi ở một nơi

trên thế giới ở ngoại ô. Ở một góc phố xa
có thể nằm ở phía Nam, phía Tây hay phía Bắc,
nhưng ở đó luôn luôn có một bức tường xanh da trời,
một cây vả âm u và một con phố gạch nứt vỡ.

Đó là Buenos Aires. Thời gian, thứ mang lại
hoặc tình yêu hoặc tiền bạc cho con người, chỉ cho tôi
bông hồng phai nhạt này, sợi chỉ vô nghĩa này
của những con phố lặp lại những cái tên quá vãng

trong máu tôi: Laprida, Cabrera, Soler, Suárez…
Những cái tên trong đó dội lên (đã bí mật) các mục tiêu,
các cộng hòa, những con ngựa và những buổi sáng,
các chiến thắng hân hoan, những cái chết trận.

Các quảng trường bị đè nặng bởi đêm không chủ
là những khoảnh sân sâu của một cung điện khô cằn
và những con đường nhất trí tạo ra không gian
là các hành lang của nỗi sợ mơ hồ và của giấc ngủ.

Màn đêm lõm mà Anaxagoras giải mã trở lại;
trở lại với xác thịt con người tôi sự vĩnh cửu liên tục
và ký ức – kế hoạch? – của một bài thơ bất tận:
“Họ biết điều đó, các học trò sốt sắng của Pythagoras…”

Jorge Luis Borges, “La noche cíclica,” El otro, el mismo (Emecé Editores, 1964).

Nguyễn Huy Hoàng dịch.