“Bên sông” – Louise Glück

Louise Glück (1943–2023) là nhà thơ người Mỹ. Bà được trao giải Pulitzer cho thơ năm 1993, giải Sách Quốc gia Mỹ cho thơ năm 2014, và giải Nobel văn chương năm 2020.

Bên sông

Một đêm mùa hè năm đó mẹ tôi quyết định đã đến lúc nói tôi nghe về
cái mà bà gọi là khoái cảm, dẫu cho bạn có thể thấy bà cảm thấy
không thoải mái thế nào đó về buổi lễ này, thứ bà cố gắng che đậy
bằng cách đầu tiên là nắm lấy tay tôi, như thể có người trong gia đình vừa mất –
cứ thế bà nắm lấy tay tôi trong lúc chạy bài phát biểu của mình,
nó nghe giống như một bài phát biểu về kỹ thuật cơ khí
hơn là một cuộc trò chuyện về khoái cảm. Tay kia,
bà cầm một cuốn sách mà rõ là bà đã lấy những sự thật chính ra từ đó.
Bà cũng làm thế với những người khác, với hai anh và chị gái tôi,
và cuốn sách vẫn luôn là cuốn sách đó, xanh đậm,
mặc dù mỗi chúng tôi đều có quyển của riêng mình.

Có một hình vẽ bằng nét đơn trên bìa
cho thấy một người đàn ông và một người phụ nữ nắm tay nhau
nhưng đứng khá xa nhau, như hai người đứng hai bên một con đường đất.

Hiển nhiên bố mẹ tôi đã không có ngôn ngữ để diễn tả điều họ làm,
điều mà từ những gì tôi có thể đánh giá, không phải khoái lạc.
Đồng thời, bất cứ điều gì gắn kết con người lại với nhau
cũng khó mà giống với những sơ đồ đen trắng rất hay ho kia, thứ gợi ý,
giữa những chuyện khác, rằng bạn chỉ có thể có được khoái cảm
với một người khác giới,
như thế, nói ví dụ, bạn sẽ không phải có hai ổ mà không có cái phích cắm nào.

Đã hết kỳ học.
Tôi trở về phòng và đóng cửa lại
còn mẹ tôi vào bếp
nơi bố tôi đang rót rượu cho ông và cho vị khách vô hình của ông
người – ngạc nhiên chưa – không xuất hiện.
Không, đấy chỉ là bố tôi và Đức Thánh Linh bạn ông
đang nhậu qua đêm cho đến khi cạn chai,
sau đó bố tôi sẽ tiếp tục ngồi ở bàn
với một cuốn sách giở trước mặt.
Một cách khéo léo, để không làm Thánh Linh khó xử,
bố tôi xử lý hết các ly rượu,
đầu tiên là ly của ông, rồi ly còn lại, qua lại giống như mọi đêm khác.

Đến lúc ấy, tôi đã chuồn khỏi nhà.
Đó là mùa hè; bạn bè tôi thường gặp nhau bên sông.
Cả cái chuyện ấy giống như một sự ngượng ngùng nghiêm trọng
mặc dù sự thật là, ngoại trừ bọn con trai, có lẽ chúng tôi đã không hiểu cơ khí.
Bọn con trai có chìa khóa ngay trước mặt, trong tay nếu chúng muốn,
và nhiều thằng nói chúng đã sử dụng nó,
dẫu rằng khi một thằng đã nói thế thì những thằng khác cũng nói theo,
và dĩ nhiên người ta có những anh chị lớn hơn mình.

Chúng tôi ngồi ở ven sông nói chuyện về phụ huynh nói chung
và tình dục nói riêng. Và rất nhiều thông tin được chia sẻ,
và tất nhiên đề tài này bao giờ cũng thú vị.
Tôi cho chúng nó xem quyển sách của tôi, Hôn nhân Lý tưởng – tất cả đều cười òa về nó.
Một đêm có thằng mang đến một chai rượu và chúng tôi chuyền tay nhau một lúc.

Hè năm đó càng lúc chúng tôi càng hiểu
rằng điều gì đó sắp sửa xảy ra với chúng tôi,
sẽ làm thay đổi chúng tôi.
Và cả nhóm, tất cả chúng tôi những đứa thường gặp nhau như vậy,
cả nhóm sẽ tan vỡ, giống như một cái vỏ rụng đi
để con chim có thể ló ra.
Chỉ có điều nó sẽ là hai con chim ló ra, những cặp chim.

Chúng tôi ngồi trong đám sậy ở ven sông
ném những hòn đá nhỏ. Khi những hòn đá chạm nước,
bạn có thể thấy các ngôi sao nhân lên trong tích tắc, những vụ nổ nhỏ của ánh sáng
lóe lên và biến mất. Có một chàng trai tôi đã bắt đầu thích,
không phải thích nói chuyện mà thích ngắm.
Tôi thích ngồi sau cậu ta để nghiên cứu gáy cậu ta.

Và lúc sau tất cả chúng tôi sẽ cùng đứng dậy và bước đi trong bóng tối
quay trở lại làng. Bên trên cánh đồng, trời trong,
sao ở khắp nơi, như ở dưới sông, mặc dù đấy là những ngôi sao thật,
ngay cả những ngôi sao đã chết cũng là thật.

Nhưng những ngôi sao ở dưới sông –
chúng giống như có một ý tưởng bỗng nhiên phát nổ thành cả ngàn ý tưởng,
không thật, có lẽ, nhưng không hiểu sao lại giống thật hơn.

Khi tôi về đến nhà, mẹ tôi đã ngủ, bố tôi vẫn ngồi ở bàn,
đọc sách. Tôi hỏi, Bạn bố về rồi ạ?
Và ông nhìn sang tôi chăm chú một lúc,
rồi ông nói, Mẹ con với bố vẫn thường hay uống với nhau một ly
sau bữa tối.

Louise Glück, “At the River,” A Village Life: Poems (Farrar, Straus and Giroux, 2009). This poem was first published in The New Yorker (January 4, 2009 Issue) and was included in The Best American Poetry 2010.

Nguyễn Huy Hoàng dịch.