“Về địa ngục và thiên đường” – Jorge Luis Borges

Jorge Luis Borges (1899–1986) là một nhà văn và nhà thơ người Argentina, một nhân vật chủ chốt trong nền văn chương tiếng Tây Ban Nha với những tác phẩm đã trở thành điển phạm của châu Mỹ Latin trong thế kỷ XX. Sách của ông bắt đầu được dịch và xuất bản rộng rãi ở Mỹ và châu Âu sau khi ông được trao giải Prix International cùng Samuel Beckett năm 1961. Danh tiếng quốc tế của ông cũng được củng cố bởi các giải de Cervantes năm 1969 và giải Jerusalem năm 1971, bên cạnh sự bùng nổ của các nhà văn Mỹ Latin thuộc thế hệ sau trong những năm 1960 và 1970.

Về địa ngục và thiên đường

Địa ngục của Chúa không cần đến
sự huy hoàng của lửa. Khi sự Phán xét
Chung vang rền trên những cây kèn
và trái đất bày gan ruột của nó
và các dân tộc trỗi dậy từ cát bụi
để tuân theo cái Miệng không thể chống,
những đôi mắt sẽ không thấy chín vòng tròn
của ngọn núi ngược; hay đồng cỏ
nhợt những cây lan nhật quang lâu năm
nơi cái bóng người thợ săn đuổi theo
cái bóng của con nai, mãi mãi;
hay con sói cái lửa ở tầng thấp nhất
của những địa ngục của người Hồi giáo
có trước Adam và những hình phạt;
hay những kim loại hung bạo, hay thậm chí
bóng tối thấy được của John Milton.
Một mê cung đáng sợ của ba tầng sắt
và ngọn lửa đau đớn sẽ không đè nặng
linh hồn ngợp của những kẻ bị ruồng.

Đáy sâu của năm tháng cũng không giấu
một khu vườn xa. Chúa không đòi hỏi
để ca tụng công đức của những kẻ công chính
những quả cầu ánh sáng, các lý thuyết đồng tâm
của những ngai, các quyền năng, cherub,
hay tấm gương ảo tưởng của âm nhạc
hay những lớp sâu của đóa hồng
hay sự huy hoàng định mệnh của một
trong những con hổ của Ngài, hay sự tinh tế
của một hoàng hôn vàng trên hoang mạc,
hay cái vị xa xưa, bản địa của nước.
Trong lòng thương xót của Ngài không có vườn,
không ánh sáng của hy vọng hay ký ức.

Trong tấm kính một giấc mơ tôi đã thoáng
thấy Thiên đường và Địa ngục được hứa:
khi sự Phán xét vang rền trên những cây kèn
cuối và hành tinh ngàn năm
bị xóa sổ và bất thình lình sụp đổ
hỡi Thời gian! các kim tự tháp phù du của mi,
những màu sắc và đường nét của quá khứ
sẽ vẽ ra trong bóng tối một khuôn mặt
ngủ, bất động, trung thành, bất biến
(có thể của người thân yêu, có thể của bạn)
và sự chiêm ngưỡng gương mặt trực diện ấy,
không ngừng, nguyên vẹn, không suy suyển,
nó sẽ là Địa ngục với những kẻ bị ruồng;
Thiên đường với những kẻ được chọn.

1942

Jorge Luis Borges, “Del Infierno y del Cielo,” El otro, el mismo (Emecé Editores, 1964).

Nguyễn Huy Hoàng dịch.