“Tiễn biệt Zbigniew Herbert” – Adam Zagajewski

Adam Zagajewski (1945–2021) là nhà thơ, nhà văn, nhà tiểu luận người Ba Lan. Ông được trao giải văn chương quốc tế Neustadt năm 2004 và giải Heinrich Mann năm 2015.

Tiễn biệt Zbigniew Herbert

Thoạt đầu chỉ có anh đào và đường bay buồn cười
của lũ dơi, mặt trăng táo, một con cú gà gật,
mùi nước lạnh cóng trong các buổi dã ngoại của trường.
Các tòa tháp của thành phố mọc lên như những lời tình yêu.
Sau đó, rất lâu sau, bụi vàng của Provence,
những cây vả trong vườn nho, bài học về Hy Lạp trắng,
các bảo tàng ẩn khuất, bức Madonna mang thai của Piero,
– trong khoảng đó, hai cuộc chiếm đóng, hai đội quân vô nhân,
những cỗ xe vụng về của tử thần tuần tra trên phố.

Ngày dài dịch Georg Trakl, “Khúc ca
của một con hoét đen bị bắt,” Paris đầu đầy sung sướng
sau nhiều năm sự thiếu thốn và bẩn thỉu Xô viết;
nụ cười ranh mãnh, những câu đùa học sinh, sự nghiêm túc
và vui vẻ ông mang đến nhà thờ nhỏ ở Meaux
(Bossuet nhìn chúng ta khá nghiêm khắc),
những buổi tối ở Berlin: Herr Doktor, Herr Privatdozent,
gạo ông rắc ở đám cưới của bạn bè như hoa giấy –
nhưng cả sự cay đắng lặng lẽ của những tháng tồi tệ.

Tôi thích hình dung các cuộc dạo chơi của ông
ở Umbria, Liguria; cuộc truy đuổi lanh lợi,
cuộc truy tìm những nơi mà các dòng sông băng
của quá khứ tan chảy, làm lộ ra các hình dạng.
Tôi thích hình dung ông lang thang
qua những ngọn núi của thơ, tìm cái nơi
mà sự im lặng đột nhiên bùng nổ thành lời nói.
Nhưng lúc nào tôi cũng gặp ông trong các căn hộ chật chội
của các Moloch xám được gọi là các thành phố lớn.

Đôi khi ông làm tôi nhớ đến các bi kịch của cuộc sống.
Cuộc sống hiếm khi nào rời mắt khỏi ông.
Tôi nghĩ về thế hệ của ông, bị số phận đè nát,
trận ốm của ông ở Madrid, ở Amsterdam
(Hotel Ambassade), thậm chí ở Jerusalem thiêng liêng,
bệnh viện Saint-Louis, nơi ông nằm một mùa hè
với cái nóng làm tan chảy tường nhà và biên giới quốc gia,
và những tuần cuối cùng của ông ở Warsaw.
Tôi ngưỡng mộ lòng kiêu hãnh vương giả ở thơ ông.

Adam Zagajewski, “Farewell for Zbigniew Herbert,” Without End: New and Selected Poems, trans. Clare Cavanagh, Renata Gorczynski, Benjamin Ivry, and C. K. Williams (Farrar, Straus and Giroux, 2002).

Nguyễn Huy Hoàng dịch.