“Dòng sông chảy chậm” – Czesław Miłosz

Czesław Miłosz (1911–2004) là nhà văn, nhà thơ, và dịch giả người Ba Lan. Ông được trao giải văn chương quốc tế Neustadt năm 1978 và giải Nobel văn chương năm 1980.

Dòng sông chảy chậm

Đã lâu lắm rồi mới có một mùa xuân
đẹp như xuân nay; cỏ, ngay trước khi cắt,
tươi tốt và đầy sương. Vào ban đêm tiếng chim
cất lên từ rìa đầm lầy, một đàn cá đỏ thắm
nằm ở đằng đông cho đến tận buổi sáng.
Vào mùa này mọi giọng nói trở thành
một tiếng kêu chiến thắng. Vinh quang, nỗi đau và vinh quang
tới cỏ, tới những đám mây, tới rừng sồi xanh.
Những cánh cổng của đất mở ra, chiếc chìa khóa
tới lòng đất hé lộ. Một vì sao đón ngày mới.
Vậy tại sao mắt mi giữ một tia sáng ô uế
như đôi mắt những sinh vật chưa từng trải
cái ác và chỉ khao khát tội ác? Tại sao
cái nóng và chiều sâu của hận thù bừng lên
qua đôi mắt nheo? Cho mi sự thống trị,
cho mi những đám mây trong những vòng vàng
chơi nhạc, phong bên đường tung hô mi.
Sợi dây cương vô hình trên mọi sinh vật sống
chạy đến tay mi – kéo đi, và tất tật chúng
sẽ xoay một nửa vòng tròn dưới cái tán
gọi là mây ti. Và nhiệm vụ của mi? Một ngọn núi
linh sam đợi mi, chỗ cho các thành phố trên không,
một thung lũng nơi lúa mì sẽ mọc, một chiếc bàn
và giấy trắng một bài thơ có thể được bắt đầu,
niềm vui và gian khó. Và con đường vọt đi,
nó tuột đi quá nhanh, để lại một vệt bụi,
đôi mắt chẳng chuẩn bị được một lời chào,
bàn tay ghì yếu đi, một cái thở dài, rồi bão tan.
Rồi họ khiêng kẻ ác qua những cánh đồng,
lắc lư cái đầu xám của hắn, và bên trên bờ biển
trên một con đường rợp cây họ đặt hắn
nơi gió từ ngoài vịnh cuộn lại những lá cờ
và học sinh chạy trên những con đường sỏi,
hát những bài hát tươi vui.

– “Để hí lên trong vườn, say sưa trên bãi cỏ xanh,
để, chẳng biết mình vui hay chỉ là mệt mỏi,
họ lấy bánh mì từ bàn tay những người vợ chửa.
Họ cúi đầu trước không gì trong cuộc đời họ.
Các anh em tôi, khao khát niềm vui, hớn hở,
có thế giới làm nhà kho, một cái nhà của sung sướng.”

– “A, đám đông tăm tối trên những bữa tiệc xuân,
và lò hỏa táng mọc lên như những vách đá trắng
và khói rịn ra từ những tổ ong bắp cày chết.
Trong tiếng mandolin líu ríu, một đám mây bụi lưỡi hái,
trên các đống thức ăn và rêu bị đạp xám ngoét,
mặt trời mới lại mọc lên trên một ngày khác.”

Đã lâu lắm rồi mới có một mùa xuân
đẹp như xuân nay đối với kẻ du hành. Sự trải dài
của mặt nước đối với hắn chừng như đặc
như máu độc cần. Và một đoàn những cánh buồm
tăng tốc trong bóng tối, như sự run rẩy
cuối cùng của một nốt nhạc thuần. Hắn thấy
những hình người rải rác trên những bờ cát
dưới ánh sáng các hành tinh, rụng xuống từ vòm
trời, và khi sóng lặng im, tất cả hóa yên tĩnh,
bọt có mùi của iốt? mùi của cây vòi voi?
Người ta hát trên những cồn cát, Maria, Maria,
đặt bàn tay lấm máu của mình lên yên
và hắn không biết liệu đây có phải biểu tượng mới
hứa hẹn sự cứu rỗi, nhưng trước hết, giết.
Ba lần bánh xe của sự đui mù phải quay,
trước khi tôi nhìn mà không sợ hãi quyền lực
ngủ trên tay mình, và nhận ra mùa xuân,
bầu trời, biển cả, và những vùng đất.
Ba lần những kẻ dối trá sẽ giành chiến thắng
trước khi chân lý vĩ đại hiện ra sống
và trong sự lộng lẫy của một khoảng khắc sẽ đứng
mùa xuân và bầu trời, biển cả, những vùng đất.

Wilno, 1936

Czesław Miłosz, “Slow River,” trans. Renata Gorczynski in author, The Separate Notebooks (Ecco Press, 1984).

Nguyễn Huy Hoàng dịch.