“Đọc John Cage” – Octavio Paz

Octavio Paz (1914–1998) là nhà thơ người Mexico. Ông được trao giải Miguel de Cervantes năm 1981, giải văn chương quốc tế Neustadt năm 1982, và giải Nobel văn chương năm 1990.

Đọc John Cage

Đã đọc
              không đọc:
Music without measurements,
sounds passing through circumstances.
Bên trong tôi tôi nghe thấy chúng
                                                                    đi qua bên ngoài,
bên ngoài tôi tôi trông thấy chúng
                                                                     đi qua cùng tôi.
Tôi là hoàn cảnh.
Âm nhạc:
                   tôi nghe thấy bên trong cái tôi trông thấy bên ngoài,
                   tôi trông thấy bên trong cái tôi nghe thấy bên ngoài.
(Tôi không thể nghe thấy mình đang nghe: Duchamp.)
                                                                                                               Tôi là
một kiến ​​trúc của các âm thanh
tức thời
                trên
một không gian đang tan rã.
                                                         (Everything
we come across is to the point.)
                                                       Âm nhạc
phát minh ra sự im lặng,
                                                  kiến trúc
phát minh ra không gian.
                                                   Các nhà máy của không khí.
Sự im lặng
                      là không gian của âm nhạc:
một không gian
                                không mở rộng:
                                                                không có sự im lặng
ngoại trừ trong tâm trí.
                                               Sự im lặng là một ý tưởng,
                                               ý tưởng cố định về âm nhạc.
Âm nhạc không phải một ý tưởng:
                                                                      nó là chuyển động,
các âm thanh bước trên sự im lặng.
(Not one sound fears the silence
                                                                 that extinguishes it.)
Sự im lặng là âm nhạc,
                                             âm nhạc không phải là sự im lặng.
Niết bàn không phải là Luân hồi,
                                                                  Luân hồi không phải là Niết bàn.
Kiến thức không phải là kiến thức:
                                                                     nó là sự khôi phục của vô tri,
kiến thức của kiến ​​thức.
                                                Nó không giống,
nghe thấy những bước chân của buổi chiều nay
giữa những hàng cây và ngôi nhà
                                                                   và
bây giờ trông thấy cũng buổi chiều đó
giữa những hàng cây và ngôi nhà đó
                                                                         khi đã đọc
Silence:
               Niết bàn là Luân hồi,
                                                         sự im lặng là âm nhạc.
(Let life obscure
                                the difference between art and life.)
Âm nhạc không phải là sự im lặng:
                                                                     nó không nói
những gì sự im lặng nói,
                                                 nó nói
những gì nó không nói.
                                               Sự im lặng không có ý nghĩa,
                                               ý nghĩa không có sự im lặng.
Không bị nghe thấy
                                       sự im lặng len giữa cả hai.
(Every something is an echo of nothing.)
Trong sự im lặng của phòng tôi
                                                               tiếng thì thầm của cơ thể tôi:
không nghe thấy.
                                  Một ngày tôi sẽ nghe thấy các ý nghĩ của nó.
                                                                                                                          Buổi chiều
đã đứng lại:
                        thế nhưng – nó bước đi.
Cơ thể tôi nghe thấy cơ thể vợ tôi
                                                                    (a cable of sound)
và hồi đáp:
                      đây được gọi là âm nhạc.
Âm nhạc là thật,
                                 sự im lặng là một ý tưởng.
John Cage là người Nhật
                                                 và không phải là một ý tưởng:
anh là mặt trời trên tuyết.
                                                    Mặt trời và tuyết không là một:
mặt trời là tuyết và tuyết là tuyết
                                                                 hoặc
mặt trời không phải tuyết tuyết cũng không phải tuyết
hoặc
          John Cage không phải là người Mỹ
(U.S.A. is determined to keep the Free World free,
U.S.A. determined)
                                    hoặc
John Cage là người Mỹ
                                             (that the U.S.A. may become
just another part of the world.
                                                             No more, no less.)
Tuyết không phải là mặt trời,
                                                           âm nhạc không phải là sự im lặng,
mặt trời là tuyết,
                                 sự im lặng là âm nhạc.
(The situation must be Yes-and-No,
                                                                        not either-or)
Giữa sự im lặng và âm nhạc,
                                                         nghệ thuật và cuộc sống,
tuyết và mặt trời,
                                   có một người đàn ông.
Người đàn ông đó là John Cage
                                                               (committed
to the nothing in between).
                                                 Anh nói một từ:
không phải tuyết không phải mặt trời, một từ
không phải là
                           sự im lặng:
A year from Monday you will hear it.

Buổi chiều đã trở nên vô hình.

Octavio Paz, “Lectura de John Cage,” Ladera este (Joaquín Mortiz, 1969).

Nguyễn Huy Hoàng dịch.