“Đứa con của châu Âu” – Czesław Miłosz

Czesław Miłosz (1911–2004) là nhà văn, nhà thơ, và dịch giả người Ba Lan. Ông được trao giải văn chương quốc tế Neustadt năm 1978 và giải Nobel văn chương năm 1980.

Đứa con của châu Âu

1

Chúng ta, với lá phổi ngập tràn vị ngọt của ngày,
Những kẻ ngắm những cành cây ra hoa vào tháng Năm,
Chúng ta tốt đẹp hơn những người đã chết.

Chúng ta, những kẻ nếm các món ăn mới lạ
Và tận hưởng trọn vẹn những lạc thú của tình yêu,
Chúng ta tốt đẹp hơn những kẻ đã bị chôn vùi.

Chúng ta, từ các lò lửa dữ dội, từ đằng sau các hàng rào kẽm gai
Trên đó rú những cơn gió của những mùa thu bất tận,
Từ các trận chiến nơi không khí bị thương rống lên trong đau đớn co giật,
Chúng ta được cứu bởi sự khôn ranh và hiểu biết của chính mình.

Bằng cách đẩy người khác đến chỗ nguy hiểm hơn,
Hô hào thúc giục họ xung phong,
Bản thân rút lui trong sự chắc chắn của lý tưởng vô vọng.

Có lựa chọn giữa cái chết của chính ta và cái chết của một người bạn
Chúng ta chọn cái sau, lạnh lùng nghĩ: hãy diễn ra cho chóng.

Chúng ta đóng chặt cửa phòng hơi ngạt, trộm bánh mì,
Biết rằng ngày sau sẽ khó khăn hơn ngày trước.

Như con người phải thế chúng ta đã khám phá cái thiện và cái ác.
Trí tuệ độc ác của chúng ta là vô song trên trái đất này.

Hãy nên coi là đã chứng minh, chúng ta tốt hơn họ,
Lũ người cả tin, dễ kích động và yếu đuối, coi nhẹ mạng sống.

2

Hãy trân trọng các kỹ năng đã thừa hưởng, đứa con của châu Âu.
Kẻ thừa kế các nhà thờ chính tòa Gothic, các nhà thờ Baroque,
Các hội đường Do Thái vang tiếng ai oán của một dân tộc bị bức hại.
Hậu duệ của Descartes và Spinoza, kẻ thừa kế từ “danh dự,”
Đứa con không thấy mặt cha của Leonidas,
Hãy trân trọng các kỹ năng đã có được trong giờ phút hãi hùng.

Mi có một đầu óc lanh lợi, có thể lập tức nhìn ra
Những mặt tốt và xấu của mọi tình huống.
Mi có một tâm trí hoài nghi và tinh tế, tận hưởng các lạc thú
Không được biết đến với các giống người nguyên thủy.

Được tâm trí này dẫn dắt mi sẽ không thể không thấy
Sự đúng đắn của lời khuyên mà chúng ta đưa ra:
Hãy để vị ngọt của ngày ngập tràn phổi mi.
Vì lẽ đó chúng ta có các nguyên tắc nghiêm ngặt nhưng khôn ngoan.

3

Không thể có chuyện chiến thắng của vũ lực.
Chúng ta sống trong thời đại của công lý chiến thắng.

Đừng nhắc đến vũ lực, kẻo mi sẽ bị buộc tội
Bí mật theo đuổi các học thuyết sa ngã.

Bất cứ ai nắm quyền, đều có nó nhờ logic của lịch sử.
Hãy tôn kính cúi đầu trước logic đó.

Đừng để cái miệng đề ra một giả thuyết
Biết về bàn tay đang ngụy tạo thí nghiệm.

Đừng để bàn tay đang ngụy tạo thí nghiệm
Biết về cái miệng đề ra một giả thuyết.

Hãy học cách dự đoán hỏa hoạn với độ chính xác tuyệt đối.
Rồi hãy đốt nhà để dự đoán trở thành thật.

4

Từ một hạt giống chân lý nhỏ bé hãy trồng cái cây dối trá,
Đừng bắt chước những kẻ dối trá trong sự coi thường hiện thực.

Hãy làm sao cho lời dối trá hợp lý hơn chính sự thật,
Để những kẻ lang thang mệt mỏi có thể nghỉ lại trong đó.

Sau Ngày Dối trá hãy tập hợp trong các vòng tròn được chọn,
Cười ngất khi họ nhắc đến các việc làm thật của chúng ta.

Phân phát sự khen ngợi gọi là: suy nghĩ nhanh nhạy.
Phân phát sự khen ngợi gọi là: tài năng lớn.

Chúng ta, những kẻ cuối cùng có thể rút ra niềm vui từ sự khuyển nho.
Chúng ta, có sự xảo quyệt không khác xa sự tuyệt vọng.

Một thế hệ mới, thiếu sự hài hước đang được sinh ra,
Nó nhận vào rất nghiêm nghị cái chúng ta nhận với tiếng cười.

5

Hãy để ngôn từ của mi cất tiếng không qua ý nghĩa của chúng
Mà qua những kẻ mà chúng bị dùng để chống lại họ.

Hãy rèn vũ khí của mi từ những từ ngữ mơ hồ.
Tống các từ ngữ rõ ràng vào cõi vô định của từ vựng.

Đừng phán xét bất kỳ từ ngữ nào trước khi các viên chức
Đã tra trong sổ sách xem chúng đã được nói bởi ai.

Giọng nói của dục vọng thì tốt hơn giọng nói của lý trí.
Những kẻ không dục vọng thì không thể thay đổi lịch sử.

6

Đừng yêu đất nước nào: các đất nước sẽ sớm diệt vong.
Đừng yêu thành phố nào: các thành phố sẽ sớm thành đổ nát.

Hãy vứt đi các vật lưu niệm, kẻo từ ngăn kéo của mi
Một làn khói độc, ngạt thở sẽ bốc.

Đừng yêu con người: con người sớm chết.
Hoặc bị bức hại và kêu mi cứu giúp.

Đừng soi các hồ nước của quá khứ: bề mặt chúng phủ đầy rỉ sét
Sẽ cho thấy một khuôn mặt khác khuôn mặt mi mong.

7

Kẻ dẫn ra lịch sử, sẽ luôn luôn an toàn.
Người chết sẽ không sống lại để làm chứng chống lại hắn.

Mi có thể gán cho họ bất kỳ việc làm nào mi muốn.
Câu trả lời của họ sẽ luôn luôn là sự im lặng.

Từ bóng tối sâu thẳm khuôn mặt trống của họ xuất hiện.
Mi có thể cho nó bất cứ đường nét nào tùy thích.

Kiêu ngạo với sức mạnh trên những người đã khuất từ lâu,
Hãy thay đổi quá khứ theo hình ảnh tốt đẹp hơn của chính mi.

8

Tiếng cười nảy sinh từ lòng yêu mến sự thật
Bây giờ là tiếng cười của đám kẻ thù của nhân dân.

Thời đại châm biếm đã qua. Từ nay chúng ta không cần
Chế giễu vị vua già yếu bằng lời lẽ thâm nho.

Nghiêm khắc như phải thế với các đầy tớ của một lý tưởng,
Chúng ta chỉ cho phép mình cái hài hước nịnh bợ.

Với đôi môi mím chặt, được dẫn dắt chỉ bởi lý trí,
Ta hãy thận trọng bước vào kỷ nguyên của ngọn lửa được tháo xiềng.

New York, 1946

Czesław Miłosz, “Child of Europe,” trans. Jan Darowski, Selected Poems (Seabury Press, 1973).

Nguyễn Huy Hoàng dịch.