“Hai dạng mất ngủ” – Jorge Luis Borges

Jorge Luis Borges (1899–1986) là nhà văn và nhà thơ người Argentina, một nhân vật chủ chốt trong nền văn chương tiếng Tây Ban Nha với những tác phẩm đã trở thành điển phạm của châu Mỹ Latin trong thế kỷ XX. Sách của ông bắt đầu được dịch và xuất bản rộng rãi ở Mỹ và châu Âu sau khi ông được trao giải Prix International cùng Samuel Beckett năm 1961. Danh tiếng quốc tế của ông cũng được củng cố bởi các giải de Cervantes năm 1969 và giải Jerusalem năm 1971, bên cạnh sự bùng nổ của các nhà văn Mỹ Latin thuộc thế hệ sau trong những năm 1960 và 1970.

Hai dạng mất ngủ

Mất ngủ là gì?
Câu hỏi đó là tu từ; tôi quá rành câu trả lời.
Đó là sợ và đếm trong đêm sâu các tiếng chuông nhức óc, định mệnh, đó là tập bằng phép thuật vô ích một hơi thở đều, đó là gánh nặng của một cơ thể đột ngột đổi bên, đó là khép mí, đó là một trạng thái giống như sốt và chắc chắn không phải là sự thức, đó là niệm những mẩu đoạn đã đọc nhiều năm trước, đó là biết mình mắc tội thức khi người khác ngủ, đó là muốn chìm vào giấc ngủ và không thể chìm vào giấc ngủ, đó là sự hãi hùng của tồn tại và tiếp tục tồn tại, đó là bình minh đáng ngờ.
Trường thọ là gì?
Đó là sự hãi hùng ở trong một cơ thể người mà các quan năng đang suy yếu, đó là một sự mất ngủ đo bằng các thập kỷ mà không phải bằng kim thép, đó là sức nặng của biển cả và các kim tự tháp, của các thư viện và các triều đại xưa, của các bình minh Adam đã thấy, đó là không phải không biết tôi bị kết án với xác thịt của mình, với giọng nói tôi căm, với tên tôi, với thói quen của ký ức, với tiếng Castilla tôi không biết dùng, với nỗi nhớ tiếng Latin tôi không biết, với mong muốn chìm vào cái chết nhưng không thể chìm vào cái chết, với tồn tại và tiếp tục tồn tại.

Jorge Luis Borges, “Dos formas del insomnio,” La cifra (Emecé Editores, 1981).

Nguyễn Huy Hoàng dịch.