“Sở hữu của hôm qua” – Jorge Luis Borges

Jorge Luis Borges (1899–1986) là nhà văn và nhà thơ người Argentina, một nhân vật chủ chốt trong nền văn chương tiếng Tây Ban Nha với những tác phẩm đã trở thành điển phạm của châu Mỹ Latin trong thế kỷ XX. Sách của ông bắt đầu được dịch và xuất bản rộng rãi ở Mỹ và châu Âu sau khi ông được trao giải Prix International cùng Samuel Beckett năm 1961. Danh tiếng quốc tế của ông cũng được củng cố bởi các giải de Cervantes năm 1969 và giải Jerusalem năm 1971, bên cạnh sự bùng nổ của các nhà văn Mỹ Latin thuộc thế hệ sau trong những năm 1960 và 1970.

Sở hữu của hôm qua

Tôi biết mình đã mất quá nhiều thứ không tài nào đếm, và những mất mát ấy bây giờ là những gì thuộc về tôi. Tôi biết mình đã mất màu vàng và màu đen và tôi nghĩ về những màu bất khả ấy theo cái cách mà những người mắt sáng không nghĩ. Cha tôi đã mất, và ông luôn ở bên tôi. Khi tôi muốn ngâm các câu thơ của Swinburne, tôi làm thế, người ta bảo, bằng giọng ông. Chỉ người chết mới là của chúng ta, chỉ những gì đã mất mới là của chúng ta. Ilion đã từng hiện hữu, nhưng Ilion vẫn hiện hữu trong dòng thơ hexameter khóc nó. Israel tồn tại từ khi nó là một hoài niệm xưa. Mỗi bài thơ, theo thời gian, đều trở thành một bi khúc. Của chúng ta là những người phụ nữ đã rời ra chúng ta, không còn chịu đựng đêm trước, tức nỗi lo lắng, và những bất an và hãi hùng của hy vọng. Chẳng có thiên đường nào ngoài những thiên đường đã mất.

Jorge Luis Borges, “Posesión del ayer,” Los conjurados (Alianza Editorial, 1985).

Nguyễn Huy Hoàng dịch.