“Darius” – C. P. Cavafy

Constantine P. Cavafy (1863–1933) là nhà thơ người Hy Lạp.

Darius

Thi sĩ Phernazes đang viết
phần quan trọng nhất trong sử thi của mình:
làm sao Darius, con trai Hystaspes
chiếm được Vương quốc Ba Tư.
(Chính từ ngài, Darius, dẫn đến dòng dõi vị vua vinh quang
của chúng ta, Mithridates, Dionysus và Eupator).
Nhưng việc này đòi hỏi suy nghĩ nghiêm túc; Phernazes phải phân tích
những cảm xúc Darius chắc hẳn đã có:
ngạo mạn, có lẽ, và say sưa? Không – khả năng hơn
là một nhận thức nhất định về những phù phiếm của sự vĩ đại.
Nhà thơ nghĩ lung về vấn đề này.

Nhưng người hầu của ông, chạy vào, cắt ngang
để báo tin hệ trọng:
cuộc chiến với người La Mã đã bắt đầu;
hầu hết quân đội của chúng ta đã vượt qua biên giới.

Nhà thơ chết lặng. Thật thảm họa!
Làm sao vị vua vinh quang của chúng ta, Mithridates,
Dionysus và Eupator, có thể
bận tâm về những bài thơ Hy Lạp bây giờ nữa?
Giữa cuộc chiến – nghĩ mà xem, những bài thơ Hy Lạp!

Phernazes bực bội. Thật xui xẻo!
Đúng lúc ông chắc chắn sẽ đứng vượt lên
với Darius của mình, chắc chắn sẽ làm cứng họng
các nhà phê bình đầy ghen tị của ông mãi mãi.
Một bước lùi, một bước lùi khủng khiếp đối với các kế hoạch của ông.

Và nếu chỉ là một bước lùi thì cũng không đến nỗi.
Nhưng chúng ta có thể tự xem là an toàn ở Amisus không?
Thị trấn không được phòng thủ kiên cố lắm,
và người La Mã là những kẻ thù khủng khiếp nhất.

Chúng ta, người Cappadocia, có thực sự là đối thủ xứng tầm?
Có thể nào hình dung được không?
Giờ chúng ta sẽ phải đọ sức với các quân đoàn?
Các vị thần vĩ đại, những người bảo vệ châu Á, xin hãy phù hộ chúng tôi.

Nhưng qua tất cả sự lo lắng của ông, qua tất cả hỗn loạn,
ý thơ đến và đi một cách dứt khoát:
ngạo mạn và say sưa – đấy hẳn nhiên là điều có khả năng nhất;
ngạo mạn và say sưa chắc hẳn là những gì Darius đã thấy.

1917

C. P. Cavafy, “Dareios,” C. P. Cavafy: Collected Poems – Revised Edition, trans. Edmund Keeley and Philip Sherrard (Princeton University Press, 1992).

Nguyễn Huy Hoàng dịch.