“Ông Cogito và Maria Rasputin – một cố gắng liên hệ” – Zbigniew Herbert

Zbigniew Herbert (1924–1998) là nhà thơ người Ba Lan. Ông được trao nhiều giải thưởng văn học, trong đó có giải nhà nước Áo cho văn chương châu Âu năm 1965, giải Herder năm 1973, và giải Jerusalem năm 1991. Ngoài thơ, ông cũng viết tiểu luận, một số vở kịch, và văn xuôi.

Ông Cogito và Maria Rasputin – một cố gắng liên hệ

1

Chủ nhật
đầu giờ chiều
hầm hập

ở California xa xôi
nhiều năm trước –

lật
tờ Tiếng nói Thái Bình Dương
ông Cogito
hay tin
về cái chết của Maria Rasputin
con gái của Rasputin Bạo ngược

bản tin ngắn
ở trang cuối cùng
chạm vào cá nhân ông
lay động ông sâu sắc

thế nhưng chẳng có gì
gắn ông với Maria
người mà cuộc sống nghèo nàn của bà
không thể dệt
vào tấm thảm của một bài thơ

đây là phác thảo câu chuyện của bà
thô sơ
và có phần tầm thường

vào thời điểm
kẻ tiếm quyền Vladimir Ilyich
xóa sổ Nikolai được xức dầu
Maria đã trú ẩn
ở bên kia đại dương

bà đổi liễu
lấy cọ

giúp việc
ở nhà các di dân Nga trắng
trong mùi thơm của tiếng mẹ đẻ
blini dưa chuột borscht

bà có tham vọng kỳ lạ
là rửa đĩa
cho những người sinh ra bề thế

nếu không hoàng tử
thì ít nhất một nam tước
hết nước thì góa phụ
của một sĩ quan cảnh vệ

bất thình lình
cánh cổng của sự nghiệp nghệ thuật
đã mở ra cho bà

bà làm cú đề buy
trong một bộ phim câm
Jimmie chàng thủy thủ vui vẻ

bộ phim thảm hại này
không đảm bảo cho Maria
một chỗ lâu dài
trong lịch sử của nàng Muse thứ mười

sau đó
bà xuất hiện trong các sô tạp kỹ
các nhà hát hạng hai
các cabarê

cuối cùng
ở đỉnh cao của mình

bà nổi tiếng
trong một rạp xiếc
Khiêu vũ với Gấu
hay Đám cưới Siberia

cơn sốt chỉ tồn tại chốc lát
bạn diễn của bà Misha
ôm bà quá thắm thiết
cái vuốt ve bạo lực
của quê hương bị bỏ rơi

điều kỳ diệu là bà đã thoát chết

đó là tất cả
cộng với hai
cuộc hôn nhân thất bại

và một chi tiết quan trọng hơn

bà kiêu ngạo từ chối lời mời
xuất bản một tự truyện hư cấu
mang tên Con gái Lucifer

bà đã hành xử khéo léo hơn
một Svetlana nào đó

2

bản tin trên tờ Tiếng nói Thái Bình Dương
được trang trí bằng một bức ảnh
người chết

một người đàn bà
đầy đặn
được chạm từ gỗ tốt
đứng
trước tường

trên tay bà cầm
một thứ gì bằng da

cái gì đó giữa
hộp đựng đồ trang điểm phụ nữ
và túi của người đưa thư

sự chú ý của ông Cogito
bị hút vào
không phải gương mặt Á của Maria
đôi mắt gấu nhỏ
dáng đầy đặn của cựu vũ công

mà chính xác
là món đồ da
được nắm quyết liệt này

cái gì
bà
đã mang
qua những vùng hoang dã
những vùng đất hoang của thành phố
rừng
núi
thung lũng

– những đêm Peterburg
– một chiếc ấm samovar từ Tula
– một cuốn thánh ca tiếng Slav Giáo hội cổ
– một chiếc muôi bạc bị đánh cắp
với chữ lồng tên vợ Sa hoàng
– một chiếc răng của thánh Cyrillô
– chiến tranh và hòa bình
– một hạt ngọc trai sấy thảo mộc
– một cục đất đông cứng
– một hình tượng

sẽ không ai biết được
bà cầm cái túi
theo mình

3

hiện nay
hài cốt
của Maria Rasputin
con gái của con quỷ cuối cùng
của những người Romanov cuối cùng
nằm tại một nghĩa trang Mỹ

không được khóc thương
bởi một chiếc chuông nhà thờ Nga
âm trầm của một thượng phụ

bà đang làm gì
ở cái nơi hoàn toàn không thích hợp này
nơi gợi nhớ một chuyến picnic
một cuối tuần vui nhộn của người chết
hoặc chung kết trắng hồng
của một cuộc thi làm mứt kẹo

chỉ có hoàng dương và chim
nói về sự vĩnh cửu

hỡi Maria
ông Cogito nghĩ
Maria con gái một lâu đài chủ xa xôi
với đôi tay dày đỏ

nàng Laura của không ai

Zbigniew Herbert, “Mr. Cogito and Maria Rasputin—an Attempt at Contact,” Report from the Besieged City and Other Poems, trans. John and Bogdana Carpenter (Ecco Press, 1985).

Copyright © 1983 by Zbigniew Herbert | Nguyễn Huy Hoàng dịch.