“Ở Việt Nam” – Pablo Neruda

Pablo Neruda (1904–1973) là nhà thơ người Chilê. Ông được trao giải Nobel văn chương năm 1971 cho “một thứ thơ […] đã làm sống lại định mệnh và những ước mơ của một châu lục.”

Ở Việt Nam

Và ai đã gây ra chiến tranh?

Nó đã dội vang rền từ ngày hôm kia.

Tôi sợ.

Nó nghe như đá
đập vào tường,
như sấm cùng với máu,
như một ngọn núi sắp chết:
đây là thế giới
tôi đã không tạo ra.
Bạn đã không tạo ra.
Họ tạo ra.
Ai đã đe dọa nó bằng những ngón tay khủng khiếp?
Ai muốn cắt cổ nó?
Chẳng phải nó đã sắp sửa được sinh ra?
Và ai giết nó vì nó được sinh ra?

Người đạp xe sợ,
cả người kiến trúc sư.
Người mẹ trốn cùng đứa con và bầu vú
dưới bùn.
Người mẹ này ngủ trong hang và bất thình lình
chiến tranh,
chiến tranh đến, khổng lồ,
đến đầy lửa,
và họ đã chết rồi,
chết
người mẹ cùng với sữa và đứa con của mình.

Họ đã chết trong bùn.

Đau đớn thay, kể từ đó
cho đến giờ
người ta phải ở lại trong bùn
ngập đến tận thái dương
hát và bắn trả? Ôi lạy Chúa!
Giá chúng nói với bạn
trước khi bạn tồn tại, trước khi bạn cơ hồ tồn tại,
giá ít nhất
chúng đã thì thầm nó
với người thân của bạn và không phải người thân,
những đứa con của tiếng cười của tình yêu,
những đứa con của tinh trùng người,
của cái hương thơm
trong một thứ Hai mới và một chiếc áo mới
nhưng họ đã phải chết thình lình
và không bao giờ biết nó là vì điều gì!

Đó chính là những kẻ
sẽ đến giết chúng ta,
phải, chính là những kẻ đó
đến thiêu rụi chúng ta,
phải, chính là những kẻ đó,
những kẻ lợi lộc và khoe khoang,
những kẻ mỉm cười, chơi rất nhiều
và kiếm được rất nhiều,
bây giờ
qua không trung
chúng đến, chúng sẽ đến, chúng đã đến,
để hủy diệt thế giới.

Chúng đã bỏ lại một cái ao
của người cha, người mẹ, đứa con:
chúng ta hãy nhìn
vào trong đó,
hãy tìm xương và máu của chính mình,
hãy tìm nó trong bùn của Việt Nam,
hãy tìm nó giữa rất nhiều xương khác:
bị thiêu cháy, không còn của riêng ai
mà thuộc về tất cả,
nó là xương của chúng ta, hãy tìm xem
cái chết của bạn ở trong cái chết đó,
bởi vì những kẻ đó cũng đang săn lùng bạn
và sẽ đẩy bạn vào cùng một vũng bùn.

Pablo Neruda, “En Vietnam,” Las manos del día (Editorial Losada, 1968).

Nguyễn Huy Hoàng dịch.