“Notre Dame” – Osip Mandelstam

Osip Mandelstam sinh năm 1891 trong một gia đình Do Thái ở Warsaw. Năm 1911 ông cùng các nhà thơ Nikolai Gumilev và Sergey Gorodetsky lập nên trường phái thơ Acme và xuất bản tập thơ đầu năm 1913. Năm 1922 ông kết hôn với Nadezhda Khazina và chuyển đến Moskva, nơi ông kiếm sống bằng công việc phê bình và dịch thuật. Năm 1933 ông viết một bài thơ giễu nhại Stalin, dẫn đến việc bị bắt giữ và kết án đi đày trong năm sau đó. Trong làn sóng Đại thanh trừng 1936–1938, ông bị bắt lần thứ hai và bị kết án năm năm tù vì “các hoạt động phản cách mạng.” Ông qua đời ở trại trung chuyển Vtoraya Rechka gần Vladivostok vào tháng 12 năm 1938.

Notre Dame

Nơi vị thẩm phán La Mã đã xét xử một dân tộc khác
Đứng một vương cung thánh đường, và – vui vẻ và đầu tiên –
Như Adam đã từng, duỗi những sợi thần kinh,
Mái vòm chữ thập nhẹ chơi đùa với những cơ bắp.

Song từ bên ngoài một kế hoạch bí mật đã bị tiết lộ:
Ở đây sức mạnh của các vòm đai đã đảm bảo làm sao
Khối lượng của các bức tường nặng sẽ không đổ sập vào
Và nằm yên cái trục phá thành của mái vòm táo bạo.

Một mê cung nguyên thủy, một khu rừng thâm sâu,
Cái vực thẳm lý trí của tâm hồn Gothic,
Sức mạnh Ai Cập và sự rụt rè của những người Kitô,
Cạnh cây sậy, cây sồi, và khắp nơi dây dọi cầm quyền bính.

Song pháo đài Notre Dame, càng quan sát kỹ,
Càng xem xét những dẻ sườn gớm ghiếc của nhà ngươi,
Ta càng thường nghĩ: từ cái nặng thù địch với con người
Rồi một ngày ta cũng sẽ tạo ra những điều tráng lệ…

Osip Mandelstam, “Notre Dame” (1912).

Nguyễn Huy Hoàng & Phạm Hà Anh dịch.