“Cây bồ đề” – Octavio Paz

Octavio Paz (1914–1998) là nhà thơ người Mexico. Ông được trao giải Miguel de Cervantes năm 1981, giải văn chương quốc tế Neustadt năm 1982, và giải Nobel văn chương năm 1990.

Cây bồ đề

Gió,
        những kẻ trộm quả
(khỉ, chim, dơi)
giữa những cành của một cái cây lớn
chúng gieo hạt.
                               Xanh và âm vang,
chiếc cốc trào bao la
nơi mặt trời uống
là một bộ ruột trên không.
                                                     Các hạt giống
mở ra,
             cái cây định cư
trong sự trống rỗng,
                                         xoay sự chóng mặt của nó
và bên trong đó nó dựng lên, đung đưa và lan rộng.
Những năm tháng rơi
                                            trên một đường thẳng.
Cú rơi của nó
                          là bước nhảy của nước
đóng băng trong bước nhảy: thời gian hóa đá.

Nó dò dẫm,
                       tung ra những cái rễ dài,
những cành uốn lượn,
                                            những luồng đen
đan xen,
                 nó cắm
những trụ cột,
                             đào những hành lang ẩm
nơi tiếng vọng lóe lên rồi tắt,
sự rung ngân màu đồng
                                               tan đi trong sự tĩnh lặng
của một mặt trời bị đốt thành than mỗi ngày.
Những cánh tay, những dây, những vòng,
                                                                                   mớ rối ren
những cột buồm dây cáp, con thuyền mắc cạn.

Leo lên,
                những sợi rễ lang thang
xoắn lại.
                Nó là một bụi những bàn tay.
Chúng không tìm đất: chúng tìm một thân thể,
bện một cái ôm.
                                Cái cây
là một sự kìm kẹp sống.
                                               Thân nó
trăm năm mới mục.
                                        Ngọn nó:
cái sọ lột, những gạc gãy của một con nai.

Dưới chiếc áo choàng của những chiếc lá như da,
gợn sóng hát
                          từ hồng đến đất son đến xanh lá,
thắt nút trong chính mình,
                                                      hai ngàn năm,
cây đề bò, vươn lên, siết nghẹt.

Octavio Paz, “La higuera religiosa,” Ladera este (Joaquín Mortiz, 1969).

Nguyễn Huy Hoàng dịch.