“Vận động viên mười môn phối hợp” – Primo Levi

Primo Levi sinh năm 1919 ở Turin, Ý. Là một nhà hóa học, ông bị bắt trong Thế chiến thứ II do tham gia phong trào kháng chiến chống Phát xít và bị đưa đến Auschwitz năm 1944. Trải nghiệm trong trại tử thần và những chuyến đi đến Đông Âu sau này là chủ đề của những cuốn hồi ký, tiểu thuyết, truyện ngắn, tiểu luận và thơ của ông. Ông qua đời ở Turin năm 1987.

Vận động viên mười môn phối hợp

Tin tôi đi, cuộc marathon chẳng là gì cả,
Búa hay tạ cũng thế: chẳng có cuộc thi đơn lẻ nào
Sánh được với nỗ lực của chúng tôi.
Đúng, tôi đã thắng: tôi đã nổi tiếng hơn ngày hôm qua
Nhưng tôi cũng già đi và mệt mỏi hơn nhiều.
Tôi chạy bốn trăm mét như một con chim ưng,
Chẳng thương hại gì kẻ phía sau lưng.
Hắn là ai? Một kẻ vô danh, một kẻ tay mơ,
Một kẻ trước đây tôi chưa từng thấy mặt,
Một gã nghèo ở thế giới thứ ba,
Nhưng kẻ nào chạy ngang anh, kẻ ấy là một con quái vật.
Tôi bẻ gãy lưng hắn theo ý tôi muốn;
Tận hưởng sự quằn quại của hắn, tôi không thấy của mình.
Còn nhảy sào, nó không dễ chút nào,
Nhưng may mắn là các giám khảo
Họ không nhìn ra mánh khóe của tôi
Và khiến năm mét đối với tôi qua tốt.
Ném lao là bí mật của tôi;
Anh không cần phải ném nó lên trời.
Bầu trời trống rỗng: sao phải đâm thủng nó?
Chỉ cần tưởng tượng ở cuối đồng cỏ
Người đàn ông hay người đàn bà mà anh mong họ chết
Và ngọn lao sẽ trở thành mũi giáo.
Nó sẽ ngửi thấy mùi máu và bay xa hơn.
Tôi không biết nói gì về cuộc chạy một nghìn năm trăm mét;
Tôi chạy trong sự chóng mặt
Và chuột rút, cứng đầu và tuyệt vọng,
Hãi hùng
Với tiếng trống co giật của tim tôi.
Tôi vô địch, nhưng cái giá rất đắt.
Sau đó, cái đĩa nặng như chì
Và nó tuột khỏi tay tôi, nhớp nháp
Đầy mồ hôi của một kẻ dày dạn bị bẻ gãy.
Từ khán đài các anh la ó tôi;
Tôi nghe thấy rõ.
Nhưng các anh mong đợi gì ở chúng tôi nữa?
Các anh đòi hỏi gì ở chúng tôi nữa?
Bay lên không trung?
Làm một bài thơ tiếng Phạn?
Tính đến cùng số pi?
An ủi những kẻ đau khổ?
Hành động theo lòng thương xót?

4 tháng 9, 1984

Primo Levi, “The Decathlete,” trans. Jonathan Galassi in Ann Goldstein ed., The Complete Works of Primo Levi, vol. 3 (Liveright, 2015).

Nguyễn Huy Hoàng dịch.