“Nói không ngoa về cái chết” – Wisława Szymborska

Wisława Szymborska (1923–2012) là nhà thơ người Ba Lan. Bà được trao giải Goethe năm 1991, giải Nobel văn chương năm 1996, và Huân chương Đại bàng Trắng của Ba Lan năm 2011.

Nói không ngoa về cái chết

Nó chẳng biết đùa,
chẳng biết gì về những vì sao, những cây cầu,
về dệt vải, khai thác mỏ, làm nông,
về đóng tàu hay làm bánh.

Trong các cuộc trò chuyện của chúng ta về kế hoạch
ngày mai, nó chen vào lời cuối
luôn luôn nói lạc đề.

Thậm chí nó chẳng biết làm gì
liên quan đến nghề của nó:
nó không biết đào mộ,
không biết đóng quan tài,
không biết dọn những gì nó đã bày.

Mải mê giết chóc,
nó làm việc một cách vụng về,
không hệ thống hay kỹ năng.
Như thể mỗi chúng ta là một lần thực hành.

Chiến công thì cũng có chiến công,
nhưng cũng bao thất bại,
bao cú đánh vào hư không,
bao lần thực hiện lại!

Đôi khi nó còn chẳng đủ sức
quật một con ruồi giữa không trung.
Thua trong cuộc đua bò trườn
với nhiều hơn một con sâu bướm.

Tất cả những củ, quả,
râu, vây, khí quản,
lông chim mùa sinh sản và lông thú mùa đông
là minh chứng cho sự trễ nải ngổn ngang
trong công việc chán chường.

Ác ý của nó thôi chưa đủ,
đến cả sự tiếp tay của chúng ta qua chiến tranh và đảo chính
đến nay vẫn còn là ít.

Trái tim đập trong trứng.
Bộ xương của các đứa trẻ lớn lên.
Hạt giống gắng sức đẩy cặp lá mầm đầu tiên
và đôi khi cả những cây cao nơi xa tít.

Kẻ nào tuyên bố nó toàn năng
thì chính hắn là bằng chứng sống
rằng nó chẳng toàn năng.

Chẳng có sự sống nào
mà không là bất tử
dù chỉ một khoảnh khắc.

Cái chết,
đúng một khoảnh khắc ấy, nó luôn đến chậm chân.

Vô ích nó lắc, nó rung
tay nắm một cánh cửa vô hình.
Những gì đã kịp thành,
thì chẳng thể bị xóa lại về hư không.

Wisława Szymborska, “On Death, without Exaggeration,” View with a Grain of Sand: Selected Poems, trans. Stanisław Barańczak and Clare Cavanagh (Harcourt, Brace and Company, 1995).

Nguyễn Huy Hoàng dịch.