“Ông Cogito nghĩ về máu” – Zbigniew Herbert

Zbigniew Herbert (1924–1998) là nhà thơ người Ba Lan. Ông được trao nhiều giải thưởng văn học, trong đó có giải nhà nước Áo cho văn chương châu Âu năm 1965, giải Herder năm 1973, và giải Jerusalem năm 1991. Ngoài thơ, ông cũng viết tiểu luận, một số vở kịch, và văn xuôi.

Ông Cogito nghĩ về máu

1

Ông Cogito
đọc một cuốn sách
về các chân trời của khoa học
lịch sử sự tiến bộ của tư tưởng
từ bóng tối của đức tin
đến ánh sáng của tri ​​thức
tình cờ gặp một chuyện
phủ bóng tối
lên chân trời của riêng ông
bằng một đám mây

một đóng góp nhỏ
vào lịch sử cồng kềnh
những sai lầm chết người của con người

một thời gian dài
niềm tin tồn tại
rằng con người mang trong mình
một hồ máu lớn
một cái thùng bự
hơn hai mươi lít
– một chuyện vặt vãnh

từ đó ta có thể hiểu
miêu tả cường điệu về các trận chiến
những cánh đồng đỏ san hô
những dòng sông máu xiết
một bầu trời lặp lại
những lễ tế khét tiếng

và cả phương pháp
điều trị phổ biến

động mạch
của người bệnh bị rạch ra
và chất lỏng quý giá
bị vô tư đổ vào
một chậu thiếc

không phải ai cũng sống sót
Descartes thì thầm trong đau đớn
Miessieurs épargnez –

2

bây giờ ta biết chính xác
rằng trong cơ thể mỗi người
kẻ bị kết án lẫn kẻ hành quyết
chỉ chảy
bốn năm lít
cái từng được gọi
là linh hồn của cơ thể

một vài chai màu đỏ tía
một cái bình
một phần tư
dung tích cái xô

rất ít

ông Cogito
ngây thơ lấy làm ngạc nhiên
tại sao khám phá này
không gây ra một cuộc cách mạng
trong lĩnh vực tập quán

ít nhất nó nên khiến
người ta biết tiết kiệm hợp lý

chúng ta không được phép
phung phí như trước đây
trên các chiến trường
những địa điểm hành quyết

thực sự không có nhiều
ít hơn nước hay dầu
các nguồn năng lượng

nhưng thực tế thì khác
những kết luận đáng hổ thẹn được rút ra

thay vì kiềm chế
sự lãng phí

sự đo lường nghiêm ngặt
củng cố những kẻ theo chủ nghĩa hư vô
cho các bạo chúa động lực lớn hơn
bây giờ họ biết chính xác
rằng con người thật mong manh
và dễ bị rút cạn máu

bốn đến năm lít
một con số nhỏ mọn

do đó chiến thắng của khoa học
nó đã không mang đến cho suy nghĩ
một quy tắc ứng xử
một chuẩn mực đạo đức

đó là một sự an ủi nhỏ
ông Cogito nghĩ
rằng những cố gắng của các nhà khoa học
đã không thay đổi tiến trình của vạn vật

chúng chỉ nặng chừng đó thôi
như tiếng thở dài của một nhà thơ

và máu
tiếp tục đổ

qua các đường chân trời của cơ thể
các giới hạn của tưởng tượng

– có lẽ sẽ có một trận hồng thủy

Zbigniew Herbert, “Mr. Cogito Thinks About Blood,” Report from the Besieged City and Other Poems, trans. John and Bogdana Carpenter (Ecco Press, 1985).

Copyright © 1983 by Zbigniew Herbert | Nguyễn Huy Hoàng dịch.