“Ba thu” – Anna Akhmatova

Anna Akhmatova sinh năm 1889 ở Odessa. Năm 1910 bà kết hôn với nhà thơ Nikolai Gumilev và cùng chồng và các nhà thơ như Osip Mandelstam và Sergey Gorodetsky lập nên trường phái thơ Acme. Năm 1912 bà xuất bản tập thơ đầu và chỉ trong chín năm bà cho ra đời thêm bốn tập thơ khác. Năm 1918 bà ly hôn với Gumilev và kết hôn với Vladimir Shileyko cho đến khi ly dị năm 1926, trong khi Gumilev bị Cheka hành quyết năm 1921. Bà có thêm một mối tình nữa với Nikolai Punin, người qua đời trong Gulag năm 1953. Thơ của Akhmatova bị chính quyền cấm xuất bản cho đến năm 1940, rồi một lần nữa sau khi Thế chiến II kết thúc. Hai tuyển tập thơ của bà được xuất bản trở lại vào các năm 1958 và 1961, nhưng phải đến năm 1987 tác phẩm vĩ đại của bà về cuộc Đại thanh trừng, Requiem (Cầu hồn), mới được xuất bản ở Liên Xô. Thay vì chọn cuộc sống lưu vong như nhiều nhà thơ cùng thời, bà ở lại Leningrad cho đến khi qua đời năm 1966.

Ba thu

Những nụ cười của mùa hè đơn giản là không thể hiểu,
Và tôi sẽ không biết những bí mật của mùa đông.
Song tôi quan sát gần như không sai khác
Ba mùa thu mỗi năm.

Thu thứ nhất – một hỗn độn tiệc yến
Chọc tức mùa hạ của hôm qua,
Và những chiếc lá bay như những mảnh vở học trò,
Và mùi khói như mùi hương ngọt,
Mọi thứ đầy màu sắc, rạng ngời và ẩm ướt.

Và bạch dương là loài đầu tiên tham gia điệu múa,
Khoác lên mình bộ cánh thấu xuyên,
Vội vàng rũ những giọt nước mắt thoáng qua
Lên người láng giềng bên bờ giậu.

Nhưng hóa ra – câu chuyện vừa mới chỉ bắt đầu.
Một giây, một phút – rồi đến
Thu thứ hai, thản nhiên như lương tâm,
Tối tăm như một trận không kích.

Mọi thứ có vẻ già đi, nhợt nhạt đi, bỗng chốc
Sự êm ái của mùa hè đã bị cướp mất tăm,
Và những hành khúc xa xăm của những chiếc kèn vàng
Bồng bềnh trong làn sương thơm ngát…

Và trong những đợt sóng lạnh của hương trầm,
Bầu trời cao đóng khép,
Song gió giật, nó mở bung ra – và lập tức
Ai nấy hiểu ra: vở kịch đã kết thúc,
Và đây không phải là mùa thu thứ ba, mà là cái chết.

Anna Akhmatova, “Три осени” (1943).

Nguyễn Huy Hoàng & Phạm Hà Anh dịch.