“Những người trên cầu” – Wisława Szymborska

Wisława Szymborska (1923–2012) là nhà thơ người Ba Lan. Bà được trao giải Goethe năm 1991, giải Nobel văn chương năm 1996, và Huân chương Đại bàng Trắng của Ba Lan năm 2011.

Những người trên cầu

Một hành tinh kỳ lạ và những con người kỳ lạ.
Họ phụ thuộc thời gian, nhưng không muốn thừa nhận thời gian.
Họ có những cách để thể hiện sự phản kháng.
Họ vẽ các bức tranh như bức tranh này:

Thoạt nhìn chẳng có gì đặc biệt.
Bạn có thể thấy nước.
Thấy một bên bờ dòng nước.
Thấy một chiếc bè đi ngược dòng ráng sức.
Thấy một cây cầu bắc qua, và những người trên cầu.
Dường như họ đang rảo bước đi mau
bởi từ một đám mây đen
mưa đã bắt đầu quật xuống.

Vấn đề là, chẳng có gì xảy ra sau chúng.
Đám mây không thay đổi màu sắc hay hình dạng.
Mưa không ngớt mà cũng chẳng to thêm.
Chiếc bè trôi tại chỗ.
Những người trên cầu đang chạy
tại chính nơi họ đã chạy trước đó.

Đến lúc này không đưa ra lời bình thật khó:
Bức tranh này không chút nào thơ ngây.
Thời gian đã bị làm cho ngưng lại ở đây.
Các quy luật của nó không còn được tôn trọng.
Nó đã bị tước đi ảnh hưởng khỏi dòng chảy sự kiện.
Nó đã bị phớt lờ và xúc phạm.

Vì một kẻ nổi loạn
một ông Hiroshige Utagawa,
(một người, thật ra,
đã qua đời lâu lắm rồi, như phải lẽ)
thời gian đã sảy chân và ngã.

Có thể đây chỉ là trò nghịch ngợm vô nghĩa,
một thứ quái đản trên quy mô chỉ một vài thiên hà,
nhưng để phòng khi,
ta hãy thêm vào một bình luận nữa:

Đã bao thế hệ việc ngưỡng mộ bức tranh ấy,
vì nó mà cảm động và mê say
được cho là điều đúng đắn ở đây.

Đối với một số người chừng đó là chưa đủ.
Họ thậm chí nghe thấy tiếng mưa rơi,
cảm thấy cái lạnh của những giọt nước trên cổ và trên vai,
họ nhìn cây cầu và những người trên đó
như thể họ nhìn thấy chính mình,
trong cùng một cuộc chạy không bao giờ dừng
qua một con đường bất tận, mãi phải đi không ngừng
và họ táo bạo đến mức tin
rằng đó là sự thật.

Wisława Szymborska, “The People on the Bridge,” View with a Grain of Sand: Selected Poems, trans. Stanisław Barańczak and Clare Cavanagh (Harcourt, Brace and Company, 1995).

Nguyễn Huy Hoàng dịch.