“Người khác, họ đưa người thân đi” – Anna Akhmatova

Anna Akhmatova sinh năm 1889 ở Odessa. Năm 1910 bà kết hôn với nhà thơ Nikolai Gumilev và cùng chồng và các nhà thơ như Osip Mandelstam và Sergey Gorodetsky lập nên trường phái thơ Acme. Năm 1912 bà xuất bản tập thơ đầu và chỉ trong chín năm bà cho ra đời thêm bốn tập thơ khác. Năm 1918 bà ly hôn với Gumilev và kết hôn với Vladimir Shileyko cho đến khi ly dị năm 1926, trong khi Gumilev bị Cheka hành quyết năm 1921. Bà có thêm một mối tình nữa với Nikolai Punin, người qua đời trong Gulag năm 1953. Thơ của Akhmatova bị chính quyền cấm xuất bản cho đến năm 1940, rồi một lần nữa sau khi Thế chiến II kết thúc. Hai tuyển tập thơ của bà được xuất bản trở lại vào các năm 1958 và 1961, nhưng phải đến năm 1987 tác phẩm vĩ đại của bà về cuộc Đại thanh trừng, Requiem (Cầu hồn), mới được xuất bản ở Liên Xô. Thay vì chọn cuộc sống lưu vong như nhiều nhà thơ cùng thời, bà ở lại Leningrad cho đến khi qua đời năm 1966.

Người khác, họ đưa người thân đi

Người khác, họ đưa người thân đi, –
Tôi không nhìn theo trong ghen tị.
Một mình trên ghế của bị can
Tôi sắp ngồi được một nửa thế kỷ.
Vây quanh là cãi vã, những đám đông
Và cái mùi ngọt nồng của mực.
Một thứ như Kafka phát minh
Và Sác-lô đã diễn tả tột bậc.
Và trong những cuộc họp gắt gao,
Như trong cái ôm riết của giấc ngủ,
Ba thế hệ bồi thẩm đoàn trên cao
Quyết định rằng – ả có tội.

Sắc mặt đoàn áp giải thay đổi,
Công tố viên thứ sáu bị một cơn đau tim…
Và ở đâu đó, vòm trời thênh thang
Đang tối dần vì sức nóng.
Và cả mùa hè tràn ngập vui sướng
Đang dạo bước ở phía bên kia…
Tôi thậm chí không thể hình dung
Một “đâu đó” hạnh phúc nữa.
Tôi sắp điếc vì những lời nguyền rủa,
Tôi đã mặc nát chiếc áo bông.
Liệu có thật rằng trên cả hành tinh
Tôi là kẻ mang nhiều tội nhất?

Anna Akhmatova, “Другие уводят любимых” (1960).

Nguyễn Huy Hoàng & Phạm Hà Anh dịch.