“Ghi chép của một cây dương xỉ” – Joseph Brodsky

Joseph Brodsky sinh năm 1940 ở Leningrad và định cư ở Hoa Kỳ từ năm 1972 sau khi bị chính quyền Liên Xô trục xuất. Ông được trao giải phê bình của Hiệp hội Nhà Phê bình Sách Quốc gia Mỹ năm 1986 và giải Nobel văn chương năm 1987, sau đó được bổ nhiệm làm Poet Laureate của Hoa Kỳ từ năm 1991 đến năm 1992. Ông qua đời ở New York City năm 1996.

Ghi chép của một cây dương xỉ

                    Gedenke meiner,
                    flüstert der Staub.
                           —Peter Huchel

Từ tình cảnh của quân tốt có thể đoán được về quân vua.
Từ dải đất ở đằng xa – rằng mi đang ngồi trên một con tàu.
Từ các nốt thỏa mãn trong giọng của cô bạn gái qua phone
– rằng một kẻ kế nhiệm mi đã xuất hiện: một gã sinh viên?
một bác sĩ? một kỹ sư? Từ cái tên của nhà ga – Odinburg –
rằng đã đến lúc phải đi, rằng quả trứng sẽ không mang vỏ nữa.

Trong mỗi chúng ta có một nông dân, một chuyên gia
mảng dự báo thời tiết. Chẳng hạn một chiếc lá vào mùa thu
rụng sấp mặt báo hiệu một vụ mùa thất bát. Lời tiên tri
cũng chẳng tốt hơn khi luật pháp mặc măng tô bước vào nhà:
ngày của mi đã được đánh số – bởi thẩm phán, hoặc theo
cách nói dân gian, ít như những giọt nước mắt mèo.

Gì thì gì, tự nhiên sẽ không lấy đi các dấu hiệu, các điềm.
Một cherub có thể không biết đâu là mặt mình, đâu là mông.
Con người không thế. Ở nơi nào hắn cũng hình dung
một viễn cảnh mà trong đó hắn biến mất khỏi tầm nhìn.
Và nếu hắn nghe thấy một tiếng chuông, thì nhất định đó
là gọi hắn: họ cụng, họ uống, và họ chuyền những chiếc đĩa.

Thế nên lòng can đảm thì tốt hơn! Các đường chỉ tay, và
điệu nhảy của các con số hồng trên một chiếc xe điện,
cộng với hiệu ứng thạch cao trong căn phòng của Belshazzar
chỉ xác nhận một điều rằng, than ôi, số phận
có ít lựa chọn hơn những nạn nhân của mình; rằng mi
rồi sẽ giống hệt như những gì mà một mụ gypsy

đã tiên báo với hàng xóm mi, anh mi, chị mi, vợ của bạn
mi, nhưng không phải với mi. Cây bút rít trong sự im lặng
có gì đó hậu tử, nghịch đảo của một điệu nhảy trong club,
nó nghe điếc tai đến thế; một kiểu phản pháo kích.
Thế nhưng tất tật những chuyện này chỉ có nghĩa mi đã già đi,
rằng một con sâu đã mệt ngọ nguậy trong cái mỏ chim ri.

Bụi bám vào mọi thứ mùa hè giống như tuyết mùa đông.
Điều này là do bề mặt, do sự phẳng. Nhất là trong
lực kéo lên của chính nó: hướng tới bụi và tuyết. Hoặc
đơn giản là tới sự không tồn tại. Và, giống như một dòng thơ,
bụi thì thầm với bàn tay cầm giẻ, “đừng quên ta,”
và lời thì thầm của bụi bị thấm hết vào trong giẻ ướt.

Từ độ mạnh của sự khinh miệt có thể đoán được: thời đại mới.
Từ sự lấp lánh của một ngôi sao – rằng lòng thương hại
đã bị xóa bỏ, như sự nhượng bộ của năng lượng với nhiệt độ thấp,
hoặc như một dấu hiệu cho thấy đã đến lúc
mi nên đi tắt đèn; rằng tiếng rít của cây bút trên giấy
trong sự im lặng, chính là lòng can đảm trong sự thu bé.

Hãy lắng nghe những lời này như tiếng hát của một con giun,
không phải như âm nhạc của các tinh cầu, được tính cho hàng
thế kỷ. Bé hơn tiếng hót của một con chim, nó rõ hơn
tiếng hát của một con cá. Cái sẽ tới không thể bị chặn ngang
bởi một cái then cửa. Song cái ác thì không thể xảy ra với kẻ ác,
và nỗi sợ các trùng ngôn là sự đảm bảo cho hạnh phúc.

Joseph Brodsky, “Примечания папоротника” (1989).

Nguyễn Huy Hoàng & Phạm Hà Anh dịch.