“Chuyện gì đã xảy ra với New York” – Anne Carson

Anne Carson (1950–) là nhà thơ và dịch giả tiếng Hy Lạp cổ người Canada. Bà được trao giải T. S. Eliot năm 2001 và giải PEN/Nabokov năm 2021.

Chuyện gì đã xảy ra với New York

Trên bàn trong phòng tôi, những điếu thuốc, dao, sổ tay, 7 giờ tối. Tôi ngồi xuống viết để đầu không nổ tung. Có lẽ bạn biết các thứ của tôi, bài hát nhỏ của tôi. Chà, chúng ta đã đến tận đây, giờ chúng ta sẽ phải đợi đến khi các ký ức chết đi để bắt đầu lại.

Các ngày, gió là kẻ thù của bạn. Bạn bị ngắt khỏi tòa nhà, gió sẽ lật bạn. Gió mạnh hơn 40km/h bạn không đi lên. Cảm nhận cơn gió đó, nghĩ về gia đình bạn. Không gió trên kia là bầu trời, chỉ có bạn và cửa sổ, bạn không nghe thấy gì cả, chỉ sự yên tĩnh, sự yên tĩnh là một thành phố mới. Tôi thích ở trên đó nhìn người ta cả ngày tipatap tipatap tipatap ở bên trong. Tôi từng có một người bạn đời rơi từ độ cao 300m – dây cáp anh bị đứt. Chuyện đó đáng lẽ không được xảy ra.

Gián. Làm tổ trong giấy lọc cà phê. Luôn cảnh giác. Chúng có thích bạn không? Dưới ánh sáng, chúng gây sốc rồi bắn đi như những vì sao. Trong bóng tối, chúng không tồn tại. Bạn biết các khách sạn lớn có thỏa thuận không tiết lộ thông tin với những người diệt côn trùng cho họ.

Có một lần tôi được ngồi cạnh Rudolf Nureyev và bóp đùi anh ta, nó cảm giác như cẩm thạch. Andy chụp các bức ảnh chớp mọi người, rồi Andy và cô nữ hoàng ở bàn bên cạnh tranh luận xem bạn trai ai có cơ ngực to hơn. Họ đem bữa ăn ra cược. Cúc áo bung ra. Andy thắng. Giờ thì tất cả những cô gái ấy đã chết. Đó là một hành tinh chóng mặt, không đủ ôxy.

Tôi từng tự gò những chiếc móc thịt khi chúng tôi mới mở cửa hàng – nó là một thứ đẹp, một chiếc móc thịt được gò đúng cách – và cả mái che bằng kim loại, để che thịt khỏi nắng. Dọc con phố có nhiều nhà đóng gói. Đây là một chuyện cười: Tôi đến đây năm 1968 khi xe tăng Liên Xô tiến vào Praha và đoán xem ai đang đuổi tôi ra khỏi tòa nhà của mình bây giờ? Một tay phát triển người Nga!

Chính xác mà nói thì chúng tôi là những kẻ cắm dùi. Howard nói “lan của sự thân mật.” Hồi đó ngày nào Howard cũng làm một bài thơ, dường như tôi đã khơi dậy điều đó trong anh. Tôi có những crush trước đó nhưng đây với tôi là sao băng và sứa biển. Chúng tôi thay phiên nhau tắm bằng cách dội các xô nước vào nhau. Howard rất vất vả từ bỏ Rick nhưng anh nói tôi trông giống Jane Bowles. Sau này anh không thể tắm đứng tôi phải tìm một cái ghế đẩu gỗ có tay vịn.

Tôi bước vào cuộc đời bạn như một tia chớp, tôi nhẹ nhàng, lịch sự và đa năng, một sử gia và một văn nhân và dẫu là tôi đã tạo ra một hình thức văn học mới quan trọng và viết những thứ sẽ tồn tại lâu dài như tiếng Anh, đúng là tôi bốc mùi và khi tôi ghé thăm Knopf họ bắt tôi ngồi trên bệ cửa sổ để tôi không rụng chấy ra ghế của họ. Thiên tài thì không lây, tôi bảo họ.

Sự buồn chán không chịu được của các con thú. Lần theo ý nghĩa của mã lực. Bốn hoặc năm con ngựa đặt một con ở mỗi bên của con thuyền trên một máy chạy bộ tròn được quay bằng các bánh răng và bánh xe mà chúng được móc vào. Bằng chuyển động về phía trước của các chân chúng sẽ quay bánh xe, đẩy con thuyền, luôn luôn hướng về một hướng, cứ cho là chúng sống mười bảy đến mười tám năm. Chúng không cười hay khóc hay nhìn thấy dòng Hudson lao qua. Chúng không cười khẩy khi nghe ai đó trên boong nói về ý thức của anh ta, vấn đề ý thức.

Bây giờ tôi sợ. New York không giúp tôi. David Byrne không giúp tôi. Kiểm soát giao thông không giúp tôi. Bánh cupcake không giúp tôi. Chiếc xe hybrid của tôi không giúp tôi. Sáu đến tám cốc nước sông băng Iceland mỗi ngày không giúp tôi. Sự thánh thiện điên và sự điên rồ bị hóa điên của Ahab giống thần một cách bất kính thần không giúp tôi. Đôi mắt trong veo của lợn không giúp tôi. Món quà của lửa không giúp tôi. Rock ‘n’ roll không giúp tôi. Than ôi, tâm hồn tôi! Rock ‘n’ roll không giúp ai nữa.

Mặt trời tháng Mười hai lặn, hơi tối trên phố nhưng đến vào ban ngày bạn xuống tàu, bạn đi theo các chỉ dẫn, bạn ổn rồi đến đêm có cái gì đó khác, lạc quẻ, bạn có thể là bất cứ ai, bạn có thể là một tên cớm, một mục tiêu, bạn có thể là bất cứ gì. Đi qua tòa nhà cũ của chúng tôi, ghé thăm người gác cửa, tên ông ấy là Claude. Mọi người đều yêu quý Claude. Chúng ta làm gì với tư cách là những con người, chúng ta liên tục hoàn thiện mình, đấy là lý do khi tôi nghe một Jeremiah nào đó than thở về New York đang biến mất, tôi kiểu, Ôi bạn ơi, mọi thứ nó là như thế, đấy là cái thỏa thuận chúng ta đã chấp nhận. Nó luôn luôn là về chúng ta. Những năm 1840 người ta đã nói thế rồi. Nó là nỗi đau và niềm vui và cao và thấp và mềm và cứng và chuột và cupcake và boom boom boom boom chào hoàng hôn. Hoàng hôn là gì? Hoàng hôn tái lập cái mơ hồ; tái phân bổ sự suy ngẫm của bạn; hòa tan vật chất thành những ảo ảnh lang thang trong tâm trí bạn; làm bạn xa khỏi cái tôi hiện tại của bạn vào một sự im bặt, vào một sự chộn rộn, vào một bóng tối bạn có thể nương tựa.

Anne Carson, “What Happened to New York,” The New Yorker (May 12 & 19, 2025 Issue).

Nguyễn Huy Hoàng dịch.