“Thầy giáo dạy sinh” – Zbigniew Herbert

Zbigniew Herbert (1924–1998) là nhà thơ người Ba Lan. Ông được trao giải nhà nước Áo cho văn chương châu Âu năm 1965, giải Herder năm 1973, và giải Jerusalem năm 1991.

Thầy giáo dạy sinh

Tôi chẳng nhớ nổi
mặt thầy

thầy đứng cao trên tôi
trên đôi chân dài dang rộng
tôi thấy
một dây chuyền vàng
cái áo khoác màu xám tro
và cái cổ mỏng
trên đó ghim
một cái cà vạt chết

thầy là người đầu tiên cho chúng tôi xem
cẳng một con ếch chết
khi chọc bằng kim
nó co lại dữ dội

thầy dẫn chúng tôi
qua cái kính hiển vi vàng
vào cuộc sống riêng tư
của ông cố chúng tôi
con trùng đế giày

thầy mang đến
một hạt ngũ cốc đen
và nói: nấm cựa gà

được thầy cổ vũ
tôi trở thành một ông bố
năm mười tuổi
khi sau sự chờ đợi căng thẳng
một cái mầm vàng xuất hiện
từ một hạt dẻ ngâm nước
và mọi thứ cất thành tiếng hát
khắp chung quanh

năm thứ hai của cuộc chiến
những kẻ vô lại của lịch sử
đã giết chết thầy giáo dạy sinh

nếu thầy lên thiên đàng –

có lẽ bây giờ thầy đang bước
trên những tia sáng dài
mang tất xám
với một tấm lưới lớn
và một chiếc hộp xanh lá
vui vẻ lắc trên lưng

nhưng nếu thầy không lên đó –

khi đi trên đường rừng
tôi gặp một con bọ đang bò
lên một gò cát
tôi sẽ đến chỗ nó
giậm gót chân
và nói
– chào Giáo sư
cho phép em giúp thầy

tôi nhấc nó cẩn thận
và nhìn theo một lúc lâu
đến khi nó biến mất
vào căn phòng giáo viên tối tăm
cuối hành lang lá

Zbigniew Herbert, “Biology Teacher,” Selected Poems of Zbigniew Herbert, trans. Bogdana and John Carpenter (Oxford University Press, 1977).

Nguyễn Huy Hoàng dịch.