Primo Levi sinh năm 1919 ở Turin, Ý. Là một nhà hóa học, ông bị bắt trong Thế chiến thứ II do tham gia phong trào kháng chiến chống Phát xít và bị đưa đến Auschwitz năm 1944. Trải nghiệm trong trại tử thần và những chuyến đi đến Đông Âu sau này là chủ đề của những cuốn hồi ký, tiểu thuyết, truyện ngắn, tiểu luận và thơ của ông. Ông qua đời ở Turin năm 1987.
gửi B. V.
Kể từ đó, vào một giờ bất định,
Nỗi đau ấy lại ập về,
Và đến khi tìm được ai lắng nghe mình,
Trái tim hắn thiêu đốt trong ngực.
Hắn lại thấy khuôn mặt những người bạn
Tái mét dưới tia nắng đầu tiên,
Xám xịt bụi xi măng,
Không nhìn rõ trong sương,
Nhuốm cái chết trong giấc ngủ chập chờn:
Đêm đến, họ nghiến hàm
Dưới gánh nặng của những giấc mộng
Nhai một củ cải không tồn tại.
“Quay lại đi, tránh khỏi đây, những người chết đuối,
Đi đi. Tôi đã không chiếm chỗ của ai,
Tôi đã không cướp đoạt miếng bánh của ai,
Không ai chết thay tôi. Không ai.
Hãy trở về với màn sương của các anh.
Không phải lỗi của tôi khi tôi sống và thở
Và ăn và uống và ngủ, và mặc áo quần.”
4 tháng 2, 1984
Primo Levi, “The Survivor,” trans. Jonathan Galassi in Ann Goldstein ed., The Complete Works of Primo Levi, vol. 3 (Liveright, 2015).
Nguyễn Huy Hoàng dịch.