“Con cá” – Elizabeth Bishop

Bishop photographed by Alice Methfessel, whom she met as a visiting professor at Harvard

Elizabeth Bishop (1911–1979) là nhà thơ người Mỹ. Bà được trao giải Pulitzer cho thơ năm 1956, giải Sách Quốc gia Mỹ cho thơ năm 1970, và giải văn chương quốc tế Neustadt năm 1976, và được bổ nhiệm làm Cố vấn về Thơ cho Thư viện Quốc hội Mỹ nhiệm kỳ 1949–1950.

Con cá

Tôi bắt được con cá to
và buộc nó bên mạn thuyền
nửa trồi lên mặt nước, lưỡi câu
mắc chặt bên khóe miệng.
Nó không cự.
Nó không cự gì hết.
Nó treo một khối nặng trịch,
bầm dập và đáng kính
và thô kệch. Đây và đó
da nó nâu bám thành những sợi nhỏ
như tấm giấy dán tường cũ,
và hoa văn nâu sậm hơn của nó
thì như giấy dán tường:
hình như những bông hồng nở rộ,
ố và bạc dần qua tuổi.
Nó lốm đốm những con hà,
những họa tiết hoa tinh tế bằng vôi,
và nhiễm
lũ rận biển trắng tí hon,
và dưới bụng hai hoặc ba
sợi cỏ rêu xanh treo xuống.
Trong lúc mang của nó hít vào
thứ ôxy khủng khiếp
—những cái mang đáng sợ,
tươi và còn căng máu,
có thể cứa rất sâu—
tôi nghĩ về thớ thịt trắng
ép vào như những chiếc lông,
những chiếc xương lớn và bé,
sắc đỏ và đen ấn tượng
của bộ lòng bóng,
và cái bong bóng hồng,
như một bông hoa mẫu đơn lớn.
Tôi nhìn vào mắt nó,
to hơn mắt tôi nhiều
nhưng nông hơn, và vàng,
mống mắt tựa và đỡ
bằng lá thiếc xỉn màu
nhìn qua đôi thấu kính
bằng chất thạnh của cá cũ trầy.
Mắt nó dịch một chút, nhưng không
phải để nhìn tôi.
—Nó giống như một đồ vật
nghiêng về ánh sáng hơn.
Tôi ngắm cái mặt nó buồn,
cơ chế của cái hàm,
và rồi tôi thấy
rằng từ môi dưới nó
—nếu có thể gọi đó là môi—
gớm, ẩm, và như vũ khí,
treo năm đoạn dây câu cũ,
hay bốn và một đoạn dây ngọn
vẫn còn gắn khuyên xoay,
với năm cái lưỡi câu lớn
găm chắc vào miệng.
Một đoạn cước xanh, đầu sờn
chỗ nó cắn đứt, hai đoạn nặng hơn,
và một đoạn cước chắc và đen
vẫn còn cong vì căng và giật
khi đứt và nó trốn thoát.
Như huy chương với sợi dây đeo
sờn và phất phơ,
một chòm râu năm sợi minh triết
chải xuống từ cái hàm đau.
Tôi nhìn và nhìn
và chiến thắng tràn đầy
trên cái thuyền thuê nhỏ,
từ vũng nước đáy tàu
nơi dầu trải một dải cầu vồng
quanh động cơ rỉ sét
đến cái gáo tát nước rỉ vàng,
tấm ván ngồi nứt nắng,
những cái khóa mái chèo trên dây,
mép thuyền—cho đến khi mọi thứ
là cầu vồng, cầu vồng, cầu vồng!
Và tôi thả con cá đi.

Elizabeth Bishop, “The Fish,” North & South (Houghton Mifflin, 1946).

Copyright © 1946 by Elizabeth Bishop | Nguyễn Huy Hoàng dịch.