“Nỗi nhớ nhà” – Marina Tsvetaeva

Marina Tsvetaeva sinh năm 1892 ở Moskva, con gái của một giáo sư nghệ thuật và một nghệ sĩ piano. Bà xuất bản tập thơ đầu năm 1910 và kết hôn với nhà thơ Sergei Efron năm 1912. Năm 1917 Efron gia nhập lực lượng Bạch vệ và trong khoảng thời gian hai người bị chia cắt trong cuộc nội chiến Nga, Tsvetaeva đã có những mối tình ngắn ngủi với Osip Mandelstam và Sofia Parnok. Năm 1922 bà đoàn tụ với Efron ở Berlin, rồi chuyển tới Praha và định cư ở Paris năm 1925 cho đến khi trở về Moskva năm 1939. Năm 1941 Sergei Efron bị hành hình; Tsvetaeva tự vẫn.

Nỗi nhớ nhà

Nỗi nhớ nhà! Từ lâu đã thế
Một nỗi nhọc vô nghĩa bị vạch trần!
Tôi tuyệt đối chẳng quan tâm
Ở đâu tôi một mình cô độc,

Trên những tảng đá nào tôi bước
Với một chiếc giỏ đi chợ về
Một căn nhà không biết nó là của tôi,
Như bệnh viện hay trại lính.

Tôi, con sư tử bị giam cầm, bờm dựng,
Đều như nhau tôi gặp những người nào,
Hay từ môi trường nào, từ đâu
Tôi sẽ bị đuổi – là chắc chắn –

Vào chính mình, chốn độc trị của cảm xúc.
Con gấu Kamchatka không có lấy mảnh băng
Đâu tôi không hòa hợp (tôi đâu buồn)
Đâu tôi bị sỉ nhục – thì cũng thế.

Tiếng mẹ đẻ, tiếng gọi thơm mùi sữa
Cũng không thể cám dỗ được tôi.
Tôi dửng dưng, tiếng nào cũng vậy thôi
Khi bị hiểu lầm bởi người tôi gặp!

(Bởi người đọc, những kẻ nuốt
Hàng tấn báo, vắt kiệt những lời đồn…)
Họ, người thế kỷ hai mươi, còn tôi –
Tôi là người trước mọi thế kỷ!

Tôi ngẩn ngơ, như một khúc gỗ
Sót lại từ một con đường cây,
Mọi con người, mọi đồ vật như nhau;
Và có lẽ như nhau trên hết

Là những thứ đã một thời thân thuộc.
Mọi dấu hiệu, vết tích trong tôi,
Mọi ngày tháng đã bị xóa sạch rồi:
Một linh hồn sinh ra ở-đâu-đó.

Quê hương đã chẳng che chở tôi, đến nỗi
Nếu một thám tử hết mực tinh tường
Cho anh ta soi ngang dọc tâm hồn
Tôi – cũng không tìm được một vết bớt!

Với tôi mọi mái nhà xa lạ, mọi ngôi đền trống rỗng,
Tất tật đều thế, tất tật đều như nhau.
Nhưng nếu bên đường mọc một bụi cây –
Nhất là, một bụi thanh lương đứng…

3 tháng 5, 1934

Marina Tsvetaeva, “Тоска по родине!” (1934).

Nguyễn Huy Hoàng & Phạm Hà Anh dịch.