“Cái cây nhỏ” – Robert Walser
L’Homme blessém, 1844–1854 by Gustave Courbet
Robert Walser sinh năm 1878 trong một gia đình nói tiếng Đức ở Biel, Thụy Sĩ. Từ năm 1899 cho đến khi kết thúc sự nghiệp văn chương sau khi phải nhập viện để điều trị tâm thần phân liệt năm 1933, ông đã viết đến bốn cuốn tiểu thuyết và hàng trăm tác phẩm truyện và văn xuôi ngắn. Ngày nay ông được công nhận là một trong những tiếng nói văn chương quan trọng và độc đáo nhất của thế kỷ 20. Ông qua đời trong khuôn viên một nhà thương điên ở Herisau năm 1956.
Cái cây nhỏ
Tôi thấy nó, ngay cả khi tôi đi qua nó, gần như không để ý. Nó không chạy đi mất, đứng rất yên, không thể nghĩ, chẳng thể muốn gì, không, nó chỉ có thể lớn lên, ở đấy, trong không gian, mọc lá, những chiếc lá chẳng ai động, chỉ để nhìn. Những kẻ bận rộn hối hả đi qua bóng lá tỏa.
Ta chưa cho mi thứ gì bao giờ sao? Nhưng nó đâu cần hạnh phúc. Có thể nó sẽ vui nếu có người nghĩ nó đẹp. Bạn có nghĩ vậy không? Những ngây thơ thánh thiện toát lên từ nó. Nó có biết gì đâu; nó ở đây cho tôi vui, vậy thôi.
Tại sao nó không thể cảm nhận được tình yêu của tôi, khi tôi nói điều gì với nó, một điều tốt đẹp? Nhưng nó có hiểu gì đâu. Nó có thấy tôi đâu khi tôi cười với lời chào nó trao đi không biết.
Chết dưới chân của sinh vật này, như nhân vật mà Courbet vẽ, kẻ ra đi mãi mãi.
Chắc chắn ta sẽ tiếp tục sống, nhưng chuyện gì sẽ đến với mi?
1925
Robert Walser, “The Little Tree,” Selected Stories, ed. with a foreword by Susan Sontag, trans. by Christopher Middleton et al. (Farrar, Straus and Giroux, 1982).
Copyright © 1966 by Verlag Helmut Kossodo | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 