Truyện ngắn: “Thịt đông” – Tatyana Tolstaya
Tatyana Tolstaya là tác giả của năm cuốn sách đã được dịch sang tiếng Anh, trong đó có The Slynx (NYRB Classics, 2007). Bà là cháu gái nhà văn Aleksey Tolstoy. Truyện ngắn “Thịt đông” được in trong tập Лёгкие миры: Повести, рассказы, эссе. М.: Редакция Елены Шубиной, 2014. Bản tiếng Anh của Anya Migdal được đăng trên tạp chí The New Yorker số 25 tháng 1, 2016.
Illustration by Bianca Bagnarelli
Thịt đông
Thú thật, tôi vẫn luôn sợ nó, từ khi còn bé. Không phải ngẫu nhiên hay cứ lúc nào thích thì nấu, mà phổ biến nhất là cho dịp tất niên, giữa mùa đông, trong những ngày ngắn nhất và khắc nghiệt nhất của tháng Mười hai. Trời nhanh tối. Ngoài trời sương giá ướt; bạn có thể thấy quầng sáng hình bông gai quanh những ngọn đèn đường. Bạn phải thở qua đôi găng tay. Trán bạn nhức vì lạnh, đôi má bạn tê cóng. Nhưng biết thế nào được, bạn vẫn phải nấu và làm đông thịt đông—riêng cái tên món ăn đã khiến nhiệt độ của linh hồn bạn tụt xuống, và sẽ không có tấm khăn choàng lông dê xám dày nào cứu được bạn. Nấu thịt đông là một dạng tôn giáo đặc biệt. Nó là sự cúng tế hàng năm, dù chúng ta không biết là cho ai hay cho cái gì. Và điều gì sẽ xảy ra nếu bạn không nấu cũng là một dấu chấm hỏi.
Nhưng, vì lý do nào đó, nó phải được thực hiện.
Bạn phải bước trong cái lạnh tới chợ—ở đó luôn ảm đạm, ở đó chưa bao giờ ấm. Qua những chậu chứa đồ giấm góp, qua hàng kem và crème fraîche đầy ngây thơ thiếu nữ, qua kho pháo của khoai tây, củ cải, và cải bắp, qua những ngọn đồi trái cây, qua những đèn tín hiệu bằng quýt—tới góc xa nhất. Đó là nơi có thớt; đó là nơi có máu và rìu. “Gọi Nga đến chỗ cái rìu.” Đến cái ở ngay đây, lưỡi găm vào một khúc gỗ. Nga ở đây, Nga đang lựa ra một miếng thịt.
“Igor, chặt chân cho cô đây.” Igor nhấc chiếc rìu: chặt! Bày ra khớp cẳng bò trắng, lóc đùi. Vài người mua miếng mõm: mép và mũi. Và những ai thích nước xương lợn hầm—họ có những cái chân giò be bé móng non. Cầm một cái, sờ lên mặt bì vàng của nó, thật đáng sợ—nếu đột nhiên nó bắt tay với bạn thì sao?
Không cái nào trong số đó đã thực sự chết: đó là vấn đề hóc búa. Chúng đã bị chặt lìa, bị cắt xẻo; chúng sẽ không đi được đâu nữa, hay thậm chí bò; chúng đã bị giết nhưng chúng chưa chết. Chúng biết bạn sẽ đến lấy chúng.
Sau đó là lúc mua đồ khô và sạch: hành, tỏi, rễ cây, và thảo mộc. Và về nhà qua lớp tuyết bạn đi: lạo xạo, lạo xạo. Lối vào tòa nhà đóng băng. Bóng đèn lại bị tháo trộm. Bạn mò mẫm trong bóng tối tìm nút thang máy; mắt đỏ của nó sáng lên. Đầu tiên trục cáp xuất hiện trong lồng thép của thang máy, rồi đến cabin. Những chiếc thang máy St. Petersburg cổ xưa của chúng ta đi chậm; chúng kêu mỗi lần đi qua một tầng, thử thách sự kiên nhẫn của chúng ta. Những khúc giò chặt trong túi đang kéo cánh tay bạn xuống, và có vẻ như thể trong thời khắc cuối cùng chúng sẽ từ chối đi vào thang máy. Chúng sẽ co giật, trốn thoát, và chạy đi, lộc cộc trên sàn gạch men: clộc clộc, clộc clộc, clộc clộc. Có lẽ thế cũng tốt? Không. Đã quá muộn.
***
Ở nhà, bạn rửa chúng rồi bỏ vào nồi. Bạn vặn lửa to.
Giờ thì nó đang sôi, dậy sóng. Giờ thì bề mặt nó phủ một lớp gợn xám và bẩn: mọi điều xấu xa, mọi điều nặng nề, mọi điều lo sợ, mọi điều đau khổ, trồi lên, và cố gắng thoát ra, lục bục, không thể thấu hiểu, chống cự, và cố gắng hít thở—toàn bộ biến thành bùn nhão. Mọi cơn đau và mọi cái chết đã biến mất, đông lại thành lớp nỉ lông gớm ghiếc. Finito. Sự bình yên, sự tha thứ.
Sau đó là lúc gột bỏ thứ nước chết chóc này, rửa sạch những miếng thịt bình yên dưới vòi nước chảy, và bỏ chúng trở lại vào một chiếc nồi sạch chứa đầy nước trong. Nó đơn thuần là thịt, đơn thuần là thức ăn; mọi thứ đáng sợ đã biến mất. Một bông hoa propane xanh tĩnh lặng, chỉ một chút nhiệt. Cứ để nó sủi lặng lẽ; đây là công việc mất năm đến sáu giờ.
Trong lúc nấu, bạn có thể dành thời gian chuẩn bị thảo mộc và hành. Bạn sẽ bỏ chúng vào nồi làm hai lần. Thứ nhất, hai giờ trước khi ninh xong nước hầm, và thứ hai, một giờ sau đó. Đừng quên khuấy thêm nhiều muối. Và công việc của bạn đã xong. Vào cuối chu trình nấu, thịt sẽ trải qua một sự biến đổi hoàn toàn: cái nồi sẽ là một hồ nước vàng chứa thịt thơm, và sẽ không gì, không gì nhắc chúng ta nhớ về Igor.
Lũ trẻ ở đây; chúng đang nhìn vào nồi, không sợ hãi. Để chúng thấy thứ xúp này cũng an toàn—chúng sẽ không hỏi bất cứ câu nào khó.
Lọc nước hầm, nhấc thịt ra ngoài, cắt bằng một con dao sắc, như người ta vẫn làm trong những ngày xa xưa, trong thời đại của sa hoàng, một sa hoàng khác, rồi sa hoàng thứ ba, trước khi máy xay thịt ra đời, trước Vasily kẻ mù lòa, và Ivan Kalita, và người Cuman, và Rurik, và anh em Sineus và Truvor, hai người hóa ra chưa bao giờ tồn tại.
Bày bát đĩa ra và bỏ một chút tỏi ép tươi vào mỗi chiếc. Thêm thịt băm. Dùng muỗng rưới lên trên một chút nước hầm đặc, vàng, sền sệt. Và thế là xong. Công việc của bạn đã hoàn thành; phần còn lại phụ thuộc vào băng giá. Cẩn thận mang bát đĩa ra ban công, đậy nắp quan tài, bọc bóng kính, và đợi.
Cũng có thể ở lại ban công, ủ mình trong khăn choàng. Châm một điếu và nhìn lên sao trời mùa đông, không xác định nổi một ngôi. Nghĩ về những vị khách ngày mai, tự nhắc mình cần là tấm khăn trải bàn, thêm kem chua vào cải ngựa, hâm rượu vang và ngâm đá vodka, rã đông bơ lạnh, bày dưa góp vào đĩa, cắt vài lát bánh mỳ. Gội đầu, ăn mặc, trang điểm—đánh nền, mascara, son môi.
Và nếu cảm thấy muốn khóc điên cuồng thì cứ khóc đi, trong lúc không ai có thể thấy. Cứ khóc dữ dội, chẳng cho điều gì và chẳng vì lý do gì, thổn thức, lau nước mắt bằng ống tay áo, dụi mẩu thuốc vào thành ban công, không tìm thấy thành ban công ở đó, và làm bỏng những ngón tay mình. Bởi vì làm thế nào để chạm tới đó và đó ở đâu—không ai biết. ♦
Bản dịch © 2016 Nguyễn Huy Hoàng.
Thanks goes to H.A. for helpful comments on the previous draft of this translation.
Nguyễn Huy Hoàng 
Tôi đã không nghĩ đến món thịt đông có thể viết thành một truyện ngắn.