Truyện ngắn: “Những cuộc gọi” – Roberto Bolaño
Roberto Bolaño sinh năm 1953 ở Santiago, Chilê. Được ca ngợi là giọng nói văn chương quan trọng nhất của Mỹ Latin trong thế hệ mình, ông đã được trao giải Rómulo Gallegos danh giá năm 1999 cho cuốn Los detectives salvajes. Tuy coi mình trước hết là một nhà thơ, danh tiếng của ông chủ yếu đến qua những cuốn tiểu thuyết như Amberes, Nocturno de Chile, và 2666. Nhiều bản thảo của ông tiếp tục được xuất bản sau khi ông qua đời vì suy gan năm 2003.
Truyện ngắn “Llamadas telefónicas” được in trong tập Llamadas telefónicas (Barcelona: Editorial Anagrama, 1997).
Những cuộc gọi
B yêu X. Dĩ nhiên, đó là mối tình bất hạnh. B, đã có lúc trong cuộc đời mình, sẵn sàng làm mọi thứ cho X, ít nhiều như những người yêu nhau vẫn nói và nghĩ. X chia tay anh. X chia tay anh qua điện thoại. Đầu tiên, dĩ nhiên, B đau khổ, nhưng cuối cùng, như thường lệ, vượt qua. Cuộc sống, như họ nói trên truyền hình dài tập, tiếp diễn. Nhiều năm trôi qua.
Một đêm không có gì làm B gọi, sau hai cuộc, được cho X. Cả hai không còn trẻ và điều đó thể hiện trong giọng nói của họ, truyền từ đầu bên này sang đầu bên kia Tây Ban Nha. Tình bạn nối lại và sau vài ngày họ quyết định gặp lại nhau. Cả hai mang theo những cuộc ly dị, những căn bệnh mới, những sự thất vọng. Khi B bắt tàu đến thành phố của X, anh còn chưa yêu. Ngày đầu tiên họ ở lỳ ở nhà của X, nói về cuộc sống của mình (thật ra người nói là X, B nghe và đôi khi hỏi); đêm X mời anh ngủ chung giường. B trong thâm tâm không muốn ngủ cùng X, nhưng chấp nhận. Buổi sáng, thức dậy, B một lần nữa lại yêu. Nhưng B yêu X hay yêu cái ý tưởng là mình đang yêu? Mối quan hệ khó khăn và căng thẳng: X hằng ngày ở bờ vực tự sát, đang điều trị tâm thần (thuốc, rất nhiều thuốc nhưng vô ích), khóc thường xuyên mà không có lý do cụ thể. Cho nên B chăm sóc X. Anh quan tâm một cách dịu dàng, tận tâm, nhưng cũng vụng về. Sự quan tâm của anh giống như của một người tình thực sự. B nhanh chóng nhận ra điều này. Cố gắng kéo cô ra khỏi cơn trầm cảm, nhưng anh chỉ dẫn X đến con đường cụt hoặc cái X coi là con đường cụt. Đôi lúc, khi ở một mình hoặc khi nhìn X ngủ, B cũng nghĩ con đường này không có lối ra. Cố gắng nhớ về những tình yêu đã mất của mình như một liều thuốc, anh tự trấn an mình có thể sống mà không có X, mình có thể tự cứu mình. Một đêm X bảo anh về và B lên tàu và rời thành phố. X đến nhà ga tiễn anh. Cuộc chia tay của họ tình cảm và tuyệt vọng. B đi xe giường nằm nhưng không thể ngủ cho đến khi rất muộn. Khi cuối cùng ngủ được anh mơ thấy một người tuyết đi trên sa mạc. Con đường người tuyết đi được rào lại, và dường như dẫn đến thất bại. Nhưng người tuyết thà coi như không biết và sự tinh ranh của nó biến thành ý chí: đi vào đêm, khi những ánh sao giá băng quét qua sa mạc. Lúc tỉnh dậy (ở nhà ga Sants ở Barcelona) B tin mình hiểu ý nghĩa của giấc mơ (nếu có) và có thể về nhà với chút an ủi ít ỏi. Đêm đó anh gọi cho X và kể cô nghe về giấc mơ. X không nói gì. Hôm sau anh gọi lại cho X. Và hôm sau nữa. Thái độ của X ngày càng lạnh nhạt, như thể với mỗi cuộc gọi B lùi dần về quá khứ. Mình đang biến mất, B nghĩ. Em đang xóa bỏ mình và biết em đang làm gì và vì sao em làm vậy. Một đêm B dọa X rằng anh sẽ lên tàu và đến nhà cô vào ngày hôm sau. Đừng có mơ nữa, X nói. Anh sẽ đến, B nói, anh không chịu được những cuộc gọi này nữa, anh muốn nhìn thấy mặt em khi anh nói chuyện. Em không mở cửa đâu, X nói rồi gác máy. B không hiểu gì hết. Trong một lúc lâu anh nghĩ làm sao một con người lại có thể xoay từ cực này sang cực khác trong cảm xúc và mong muốn của họ như vậy. Rồi anh uống say hoặc tìm niềm an ủi trong sách. Ngày lại qua ngày.
Một đêm, nửa năm sau, B gọi cho X qua điện thoại. Mất một lúc X mới nhận ra giọng anh. Ah, anh đấy à, cô nói. Vẻ lạnh nhạt trong giọng X làm anh dựng tóc. Nhưng B nhận ra cô có điều muốn nói. Em nghe mình nói như thể thời gian chưa từng trôi qua, anh nghĩ, như thể chúng mình vừa nói chuyện ngày hôm qua. Em khỏe không? B nói. Kể anh nghe gì đi, B nói. X trả lời đơn điệu và sau một lúc cô gác máy. Hoang mang, B gọi lại số X. Nhưng khi cô nghe máy, B chọn im lặng. Ở đầu bên kia, giọng X nói: a lô, ai đấy. Im lặng. Rồi cô nói: a lô, và im lặng. Thời gian – thời gian đã phân tách B và X mà B không tài nào hiểu được – đi qua đường dây điện thoại, bị nén lại, bị kéo giãn, bộc lộ một phần bản chất. B, không ý thức được mình, bắt đầu khóc. Anh biết X biết là anh đang gọi. Sau đó anh, một cách âm thầm, gác máy.
Cho đến đây câu chuyện vẫn tầm thường; đáng tiếc, nhưng tầm thường. B hiểu anh không nên gọi lại cho X. Một ngày có tiếng gõ cửa và A và Z xuất hiện. Họ là cảnh sát và muốn thẩm vấn anh. B hỏi tại sao. A không muốn trả lời; Z, sau một hồi đánh trống lảng vụng về, nói ra. Ba ngày trước, ở đầu bên kia của Tây Ban Nha, ai đó đã sát hại X. Ban đầu B suy sụp, nhưng nhận ra mình là một trong những nghi phạm và bản năng sinh tồn khiến anh cảnh giác. Cảnh sát hỏi về hai ngày cụ thể. B không nhớ mình đã làm gì, đã gặp ai trong hai ngày ấy. Anh biết, làm sao không biết cho được, rằng anh chưa hề rời khỏi Barcelona, mà thực tế còn chưa hề rời khu dân cư và căn hộ của mình, nhưng không chứng minh được. Cảnh sát đưa anh đi. B qua đêm ở đồn. Trong một lúc thẩm vấn anh đã nghĩ họ sẽ di lý anh đến thành phố của X và, một cách kỳ lạ, khả năng ấy dường như đã hấp dẫn anh, nhưng cuối cùng không xảy ra. Họ lấy dấu vân tay và hỏi ý kiến anh để làm xét nghiệm máu. B đồng ý. Ngày hôm sau họ cho anh về. Chính thức, B không bị bắt giữ, mà chỉ hợp tác với cảnh sát để điều tra vụ giết người. Về đến nhà B thả mình lên giường và lập tức ngủ. Anh mơ thấy một sa mạc, mơ thấy khuôn mặt X, ít lâu trước khi tỉnh dậy anh nhận ra cả hai là một. Không khó để anh kết luận rằng mình đã lạc trên sa mạc.
Đêm đến anh bỏ vài bộ quần áo vào túi và đến nhà ga nơi anh lên tàu đến thành phố của X. Trong chuyến đi, kéo dài cả đêm, từ đầu bên này sang đầu bên kia của Tây Ban Nha, anh không ngủ được và dành thời gian để nghĩ về những điều đáng ra nên làm mà anh đã không làm, về tất cả những gì đáng ra nên cho X nhưng anh đã không cho. Anh còn nghĩ: nếu mình chết X sẽ không có chuyến đi theo chiều ngược lại. Và anh nghĩ: Đó chính xác là lý do mình còn sống. Trong chuyến đi, mất ngủ, lần đầu tiên anh nghĩ về X trong giá trị thực của cô, một lần nữa cảm nhận được tình yêu dành cho X và lần cuối cùng, gần như miễn cưỡng, khinh bỉ bản thân mình. Khi đến nơi, rất sớm, anh đến thẳng nhà anh trai X. Anh trai X ngạc nhiên và bối rối, nhưng vẫn mời anh vào, mời anh cà phê. Anh trai X vừa rửa mặt và đang cởi trần. Chưa tắm, B nhận ra, chỉ mới rửa mặt và vuốt nước lên tóc. B đồng ý uống cà phê, và nói anh vừa biết việc X bị sát hại, cảnh sát đã thẩm vấn anh, và anh muốn được giải thích chuyện gì đã xảy ra. Chuyện rất buồn, anh trai X nói trong khi pha cà phê trong bếp, nhưng tôi không biết cậu có liên quan gì. Cảnh sát nghĩ có thể tôi là thủ phạm, B nói. Anh trai X cười. Cậu lúc nào cũng đen, anh nói. Nói như thế mới kỳ lạ làm sao, B nghĩ, trong khi mình mới là người còn sống. Nhưng anh cũng thấy biết ơn khi sự vô tội của anh không bị nghi ngờ. Sau đó anh trai X đi làm và B ở lại nhà. Một lúc sau, mệt mỏi, anh chìm vào giấc ngủ sâu. X, đúng như dự đoán, xuất hiện trong giấc mơ của anh.
Lúc tỉnh dậy anh nghĩ mình biết ai là thủ phạm. Anh đã thấy gương mặt hắn. Đêm đó anh ra ngoài cùng anh trai X, vào nhiều quán bar và nói những chuyện tầm phào và cố chuốc mình say nhưng thất bại. Khi trở về nhà, bước dọc những con phố vắng, B kể anh từng gọi cho X nhưng không nói gì. Đ.m., anh trai X nói. Chỉ một lần thôi, B nói, nhưng rồi hiểu ra X từng nhận được những cuộc gọi như vậy. Và em nghĩ đó là mình. Anh có hiểu không? B nói. Thủ phạm là kẻ gọi điện ẩn danh? anh trai X hỏi. Chính xác, B nói. Và X nghĩ đó là tôi. Anh trai X nhăn mặt; tôi nghĩ, anh nói, thủ phạm là bạn trai cũ của nó, em tôi có nhiều người theo đuổi. B không muốn trả lời (anh trai X, trong mắt anh, không hiểu gì cả) và cả hai im lặng cho đến khi về đến nhà.
Trong thang máy B có cảm giác mình sắp nôn. Anh nói: tôi sắp nôn. Cố nhịn, anh trai X nói. Họ nhanh chóng bước dọc hành lang, anh trai X mở cửa và B lao vào tìm nhà vệ sinh. Nhưng vào đến nơi anh không còn muốn nôn. Anh đổ mồ hôi và bụng anh đau quặn, nhưng không thể nôn. Bồn cầu, nắp đã lật lên, trông như cái mồm toàn lợi đang cười anh. Hoặc cười ai đó, sao cũng được. Sau khi rửa mặt anh soi mình trong gương: mặt anh trắng như tờ. Thời gian còn lại trong đêm anh gần như không ngủ được và cố gắng đọc và nghe tiếng ngáy của anh trai X. Ngày hôm sau họ tạm biệt nhau và B trở về Barcelona. Không bao giờ quay lại thành phố này nữa, B nghĩ, bởi vì X không còn ở đây.
Một tuần sau anh trai X gọi để báo rằng cảnh sát đã bắt được kẻ giết người. Nó đã quấy nhiễu X, anh trai X nói, bằng những cuộc gọi ẩn danh. B không đáp lại. Người yêu cũ, anh trai X nói. Biết thế là tốt rồi, B nói, cảm ơn anh đã gọi. Rồi anh trai X gác máy và B còn lại một mình.
Copyright © 1997 by Roberto Bolaño | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 