Truyện ngắn: “A Journey” – Colm Tóibín
Colm Tóibín là nhà văn người Ireland và giáo sư nhân văn học tại Đại học Columbia. Truyện ngắn “A Journey” được in trong tập Mothers and Sons (Picador, 2006).
Một chuyến đi
“Mẹ ơi, người ta chết thế nào?” cậu hỏi, và Mary giải thích linh hồn rời bỏ cơ thể như thế nào và rồi Chúa… ừm, Chúa… mang linh hồn con đi vì người yêu con.
“Ai rồi cũng chết?”
“Ừ, Davis.”
“Tất cả mọi người?”
Bà buồn cười trước vẻ nghiêm trọng của cậu, nhưng vẫn cố gắng đối xử với cậu một cách nghiêm túc và trả lời trong chừng mực có thể. Hồi đó cậu chắc hẳn mới tầm bốn tuổi, bà nhớ, đang trải qua giai đoạn đặt câu hỏi và muốn biết mọi thứ hoạt động như thế nào và tại sao.
Cậu là đứa con duy nhất của họ, ra đời sau gần hai mươi năm chung sống khi Seamus và bà đã từ bỏ hy vọng có con từ lâu. Ban đầu bà gần như không thể tin và sau đó lo sợ; bà tự hỏi tại sao điều đó xảy ra bây giờ mà không phải trong những năm trước đó nhưng không tìm được lời giải thích. Bà cảm thấy có lẽ họ đã quá già và đã quen với cuộc sống cũ để nuôi nấng một đứa trẻ. Họ đã quen sống tự do. Nhưng David đã không thực sự tạo ra sự thay đổi lớn trong cuộc sống của họ như bà dự kiến. Bà Redmond, sống trong một căn nhà gần đó và có chồng mất ngay sau khi David ra đời, hằng ngày đến giúp bà và trông trẻ vào ban đêm nếu họ muốn ra ngoài. Nhà của họ nằm ngay cạnh ngôi trường công lập nhỏ nơi Seamus làm hiệu trưởng. Khi lớn hơn Davis bắt đầu dành ngày càng nhiều thời gian bên bà Redmond. Thông thường, khi Mary xuống đón cậu, cậu sẽ không muốn về. Nhưng sau đó, khi đã về nhà mình, cậu sẽ bắt đầu cười trở lại và theo chân bà hỏi những câu hỏi hoặc, khi đã lớn hơn, kể bà nghe chuyện của cậu ở trường.
***
Trời đã muộn và bà chưa quen lái xe đường dài trong đêm. Bà cảm thấy khó tập trung, và ngay cả khi đã thuộc rất rõ con đường, bà vẫn phải lái chậm. Đang là tháng Ba và một làn sương mỏng đã bắt đầu phủ xuống. Con đường đã được cơi nới, ánh đèn ô tô chiếu trên hàng rào gỗ thay vì những rãnh nước cũ. Con đường không còn là thứ bí ẩn, gần như tội lỗi như nó trước đây, túa ra từ vùng đất xung quanh. Giờ xảy ra ít tai nạn hơn, bà nghĩ. Bà nhớ lại con đường hẹp cũ, và tâm trí bà bắt đầu trượt trở lại quá khứ cho đến khi bà nhận ra mình đang một lần nữa cố gắng xác định cái ngày điều đó bắt đầu, cái ngày mà lần đầu tiên bà nhận ra David đã lớn ra khỏi tầm với của họ và trở nên u sầu và thu mình. Có phải họ là nguyên do, bà và Seamus, và như thế nào, của việc cậu con trai hai mươi tuổi của họ mà bà đang đưa về từ bệnh viện vừa phải trải qua bảy tháng ở đó đau khổ trong câm lặng, như bà gọi nó; bác sĩ gọi đó là trầm cảm. David đã từ chối ngồi ở ghế trước bên cạnh bà và sẽ không nói chuyện với bà. Cậu ngồi ở băng ghế sau và châm hết điếu này đến điếu khác từ bao thuốc cậu bảo bà dừng lại ở Bray và mua cho cậu. Bà tự hỏi có phải cậu đã quyết định sẽ không nói chuyện với bà hay không, hay đây là điều tự nhiên với cậu, có phải sự câm lặng khiến cậu thoải mái, như nó khiến bà khó chịu và mệt mỏi hay không. Bà quyết định sẽ lên tiếng.
“Bố con không được khỏe, David,” bà nói.
Không có câu trả lời. Khi một chiếc xe đi ngược chiều về phía bà, bà hạ đèn xe mình, nhưng ánh đèn đang tới quá chói và bà phải đánh mắt qua vệ đường để tránh.
“Tuần trước bố con lại đột quỵ,” bà nói, nhưng nó nghe giả tạo và không thật, như thể bà bịa ra chỉ để khiến cậu sốc mà phải lên tiếng với bà. Nhưng cậu không nói gì; bà có thể nghe tiếng cậu rít hơi thuốc thật mạnh.
Con đường chính dài của Arklow vắng vẻ, và chỉ có Gorey, Camolin, và Ferns và tất cả những con đường trải dài giữa chúng, sau đó là đến nhà. Ánh đèn của chiếc xe soi sáng một quãng đường ngắn và trông như luôn tuyệt đối không có gì đằng sau nó. Có rất ít xe cộ. Mary thấy màn khói thuốc dày đặc trong xe gần như bệnh hoạn. Mặt trăng lần đầu hiện ra trước mắt.
Bà cố gắng không nghĩ, cố gắng tập trung vào con đường phía trước, nhưng hình ảnh ngẫu nhiên của những địa điểm trong quá khứ vẫn đến với bà, và không gì bà có thể làm để ngăn chúng lại. Khách sạn Mont Clare ở Dublin nơi bà hưởng tuần trăng mật của hai người, bà có thể hình dung ra căn phòng bà từng ở và nhớ lại những tiếng ồn kỳ lạ ngoài phố vào sáng. Bà cố gắng gợi lại ấn tượng mà thành phố đó, thành phố mà hồi đó bà biết rất ít, để lại trong bà, nhưng những khung cảnh khác chạy vào bức tranh đó và khiến nó mờ đi. Mạng lưới đường xung quanh Cush nơi họ từng đến nghỉ hè và đám muỗi vằn bay thành vòng tròn lúc chạng vạng và vướng vào mái tóc. Bà thấy di ảnh của mẹ mình trong phòng khách mốc meo chưa từng được sử dụng ở cửa hàng của cha ở Ferns.
Bà cũng thấy hình ảnh lần đầu họ nhìn thấy căn nhà hai tầng cũ bên cạnh trường học mà cha bà mua cho hai người khi họ kết hôn. Bà nhớ lại bầu không khí trong căn nhà vào cái ngày họ bước vào xem nó, mọi bức tường trống trải và tiếng lộp cộp chân họ tạo ra. Giờ Seamus đang nằm trên tầng trong chính căn nhà đó. Toàn bộ nửa bên phải của cơ thể ông đã liệt. Cảnh đó Mary có thể hình dung ra sắc nét hơn bất cứ điều gì. Ngay cả khi bà đọc báo cho ông nghe, Seamus cũng có vẻ không quan tâm.
David châm một điếu nữa ở sau xe.
“Con muốn ngồi đằng trước một lúc không?” bà hỏi. Im lặng trong mấy giây và sau đó là một âm thanh bị bóp nghẹt.
“Không. Cảm ơn mẹ.”
Bà đột ngột dừng xe và tấp vào lề. Bà không thể nhìn rõ cậu khi quay lại nên bà bật chiếc đèn mờ phía trên đầu. David mở cửa cho khói bay ra. Cậu thừa hưởng mái tóc vàng nhưng không gì trên gương mặt xương xẩu của bà. Trong ánh sáng mờ cậu khiến bà nhớ lại Seamus khi bà gặp ông lần đầu, nhưng khuôn mặt David thậm chí còn mỏng hơn. Vẻ mặt cậu căng thẳng. Cậu tỏ rõ trong cách cậu quay đi rằng cậu không muốn nói chuyện với bà.
“Con định làm gì sắp tới? Có ý định nào chưa?” bà hỏi, và trong một giây ngắn ngủi bà bắt được ánh mắt cậu. Cậu quay đi.
“Con không biết. Đừng hỏi con gì cả, được không? Đừng hỏi con gì cả.”
“Con có thể ở nhà một thời gian. Có thể sẽ tìm được việc ở nhà.”
“Con không biết.”
Cậu ném điếu thuốc hút dở ra ngoài cửa sổ.
“Lái xe đêm rất mệt. Chắc mẹ già quá rồi.” Bà cười và cậu cười với bà một nụ cười gượng.
“Dù sao mình cũng cần khẩn trương lên.”
Bà với lên tắt đèn và khởi động lại máy.
“Bố con đang đợi mẹ con mình.”
Anh sẽ nằm với đôi mắt mở, bà nghĩ, và anh sẽ chỉ liếc qua mình khi mình bước vào. Bà mỉm cười với ý nghĩ bây giờ bà sẽ có hai người cùng đi. Tuy nhiên, bà muốn David ở nhà, bất kể sự câm lặng của cậu tàn nhẫn đến thế nào, bất kể bao nhiêu ngày cậu nằm trên giường với rèm để rủ. Giờ bà mơ trở lại Cush với cậu, mơ về một ngày hè rực rỡ và ánh sáng từ biển trả lại cậu một thứ đã mất từ lâu, một sức sống cũ mà dường như cậu đã cố tình từ bỏ. Bà nghĩ nếu cậu có thể bước trên cát với đôi chân trần, nó có thể nâng cao tinh thần của cậu, nhưng bà thở dài khi nhận ra không gì có thể nhanh hay đơn giản đến thế. Nó là, bà biết, một căn bệnh, nhưng trông nó không giống như một căn bệnh. Trông nó với bà giống như một thứ gì đó David đã từ bỏ, một món quà đen tối đặc biệt mà cậu được trao. Thứ gì đó an ủi cậu và cậu đã chấp nhận.
“Ở đó thế nào, David, bệnh viện ấy? Mẹ chưa bao giờ biết nó thế nào khi bố mẹ đến thăm. Con chưa bao giờ nói con thấy thế nào.”
“Đừng hỏi, mẹ, con bảo đừng hỏi.”
“Cứ nói mẹ nghe.”
“Tệ hại.” Cậu thở dài, và bà có thể nghe tiếng cậu thở ra khói thuốc. “Tất cả. Tệ hại.”
“Nhưng hồi đó thế là tốt nhất rồi, phải không? Ý mẹ là, mình có thể làm gì được nữa đâu.”
“Vâng.”
Bà biết cậu được kê thuốc, nhưng bà không biết chúng để làm gì. Vị bác sĩ bà nói chuyện chỉ gọi David là “bệnh nhân” và nói có thể có lợi cho cậu nếu nhập viện muộn hơn. Dường như cậu chưa sẵn sàng trả lời bất cứ câu hỏi trực tiếp nào nên Mary đã không hỏi. Không ai có thể thuê mướn David, bà nghĩ, và cậu không đủ khả năng làm gì. Bà hình dung khi đã già bà sẽ có cậu trong căn phòng trên tầng. Bà muốn hỏi cậu điều gì đó khác, nhưng ngăn mình lại, bà không muốn chọc tức cậu. Sự câm lặng ở sau xe đã trở nên cảnh giác hơn, thù địch hơn. Bà gần như có thể cảm nhận được nó hướng trực tiếp đến bà trong khi bà lái nhanh hơn. Bà nóng lòng muốn đến nơi.
Đèn xe rọi đến tháp chuông hình vuông khiêm tốn của nhà thờ Tin lành ở Ferns. Mỗi chủ nhật trước khi họ có xe hơi, Seamus và bà thường đạp xe xuống thị trấn và sau đó lên tàu đến Ferns nơi họ thường dành cả ngày ở bên cha bà. Trong những tháng khi ông cụ sắp qua đời; khi ông có vẻ nhẹ nhàng và vui tính, Mary ở lại một mình với ông, và ngồi với ông. Đó, bà nghĩ, với hai người là một khoảng thời gian hạnh phúc.
Khi ánh đèn lóe lên trên tấm kính của nhà thờ Công giáo hiện đại, dáng lùn ở ngã ba, bà nhớ lại họ đã tổ chức hôn lễ ở một nhà thờ cũ và tự hỏi bây giờ nó được dùng để làm gì. Bà vẫn giữ cặp kính viền thép của cha mình trong một ngăn kéo ở đâu đó. Khi ông cụ qua đời, họ đã bán cửa hàng của ông và xây chái nhà và mua một chiếc xe hơi. Trong một giây bà ước gì họ đã không bán nó và nghĩ làm việc ở đó hằng ngày có thể sẽ giúp David, và bà sẽ trông nom cậu, đảm bảo nó không trở nên quá áp lực với cậu. Hồi còn nhỏ bà thích làm việc trong cửa hàng.
“Bố nằm trên giường cả ngày ạ?” đột nhiên David hỏi bà.
“Đa phần,” bà đáp. “Đáng lẽ phải vào viện nhưng bố con không vào, nên bà Redmond đều đến mỗi đêm. Chúng ta phải nhấc bố con dậy mà ông ấy rất nặng. Bà Redmond thì rất già rồi. Bà ấy sẽ ở lại cả đêm nay.”
Bà giả vờ với chính mình, trong lúc bà nói, rằng bà và David đã có cuộc trò chuyện bình thường trong suốt chuyến đi.
“Con biết mẹ muốn gì không?” bà hỏi thân mật. “Mẹ muốn một điếu, chưa hút điếu nào bao nhiêu năm rồi. Bố con ghét mẹ hút thuốc. Con châm một điếu cho mẹ được không?
Bà có thể nghe tiếng David búng bật lửa ở sau xe. Cậu đưa bà một điếu.
“Con chắc con không muốn ngồi ghế trước chứ?” bà hỏi. “Mình sắp về đến nhà rồi.”
“Không. Con ổn.”
Họ vào thị trấn dọc theo con đường hẹp vắt ngang dòng sông có những cành cây rủ xuống phía trên. Mặt trăng hiện ra trên đồi, bà có thể thấy những cành cây trơ trụi và ánh băng lấp lánh trên mặt đường. Bà thấy mình không thể hút trọn điếu thuốc nên đặt nó xuống gạt tàn. Ánh đèn đường trong thị trấn là một màu vàng bẩn nham hiểm. Khi bà lái qua bưu điện và sau đó về phía nhà máy, David kéo gạt tàn ở chỗ để trên cửa sau xe ra và đổ ra ngoài cửa sổ. Bà cảm thấy không khí lạnh tràn vào xe.
“Mình về đến nhà đây rồi,” bà nói.
Bà rẽ khỏi đường chính lên con đường trải nhựa về nhà. Đèn vẫn sáng, bà Redmond mở cửa trước đón họ. David lấy túi của cậu từ ghế sau.
“Anh sao rồi ạ?” Mary hỏi bằng giọng nửa thì thầm.
“Ngủ được một lúc trước đấy, nhưng giờ tỉnh hẳn rồi. Cả ngày nay anh ấy rất yếu,” bà Redmond đáp.
Khi họ vào trong, bà Redmond nài nỉ David đi vào bếp với bà. Cậu đi theo bà, nhưng giữ túi chặt trong tay như thể cậu đang trên đường đến nơi nào khác. Mary đứng và dõi theo họ từ chân cầu thang trước khi bà quay lên phòng ngủ.
Rèm cửa để rủ và có một bát nước cạnh lò sưởi điện. Căn phòng rất ấm.
“Thằng bé ở đây?” Seamus hỏi.
Bà không trả lời mà bước tới và ngồi xuống ghế đặt trước gương của bàn trang điểm mà qua đó bà có thể thấy ông. Bà nhận ra mái tóc vàng được chăm sóc cẩn thận của mình trông kỳ lạ làm sao bên cạnh những nếp nhăn quanh mắt và miệng. Những vết nứt nồi đất, David từng gọi. Đã đến lúc, bà nghĩ, kệ cho màu xám xuất hiện. Seamus đang nhìn bà chằm chằm từ giường và khi mắt họ gặp nhau đột nhiên trong một thoáng bà nghĩ về một tương lai mà bà sẽ cần tập hợp từng gam ích kỷ bà có. Bà nhắm mắt trước khi quay lại đối diện với ông.
“Thằng bé về chưa? Em có đưa nó về không?” ông hỏi bà một lần nữa. ♦
Bản dịch © 2016 Nguyễn Huy Hoàng.
Nguyễn Huy Hoàng 
Reblogged this on Giai01's Blog and commented:
Xem