“Hãy như những người khác” – Czesław Miłosz
Czesław Miłosz (1911–2004) là nhà văn, nhà thơ, và dịch giả người Ba Lan. Ông là giáo sư ngành ngôn ngữ và văn học Slavơ tại Đại học California, Berkeley, từ năm 1961 đến năm 1998, và được trao giải văn chương quốc tế Neustadt năm 1978 và giải Nobel văn chương năm 1980.
Hãy như những người khác
Ở bất cứ nơi nào bạn sống—ở thành phố Pergamum thời Hoàng đế Hadrianus, ở Marseilles triều Louis XV, hay ở New Amsterdam của những người thực dân—hãy lưu ý bạn nên tự cho mình là may mắn nếu cuộc đời bạn giống như hình mẫu cuộc đời của những người hàng xóm. Nếu bạn di chuyển, suy nghĩ, cảm nhận giống như họ; và, cũng như họ, bạn làm những điều đã được quy định cho một thời điểm cụ thể. Nếu, năm này qua năm khác, những nghĩa vụ và nghi thức đã trở thành một phần của bạn, và bạn lấy một người vợ, nuôi nấng con cái, và có thể gặp gỡ những ngày đen tối của tuổi già một cách yên bình.
Hãy nghĩ về những người đã khước từ một sự tương đồng phúc lành với đồng bào mình. Về những người đã cố gắng hành động một cách chính xác, để người ta không thể nói họ tồi tệ hơn những người thân thuộc của mình, nhưng không thành công trong bất cứ chuyện gì, với họ mọi thứ đều đổ bể do một thiếu sót vô hình nào đó. Và những người rốt cuộc vì tai ương oan uổng ấy mà hứng chịu hình phạt của sự cô đơn, và những người thậm chí đến khi ấy cũng không buồn che giấu số phận của mình.
Trên một băng ghế trong công viên công cộng, với chiếc túi giấy thò ra cổ một cái chai, dưới những cây cầu của những thành phố lớn, trên những vỉa hè nơi người vô gia cư giữ những bó đồ của họ, trong một khu phố ổ chuột mắc đèn neon, chờ trước một quán rượu cho đến giờ mở cửa, họ, một dân tộc của những người bị loại trừ, ngày của họ bắt đầu và kết thúc với nhận thức về sự thất bại. Nghĩ đi, vận may của bạn lớn đến nhường nào. Bạn thậm chí còn không phải chú ý điều đó như họ, mặc dù có rất nhiều thất bại gần đó. Hãy ngợi ca sự bình thường và vui mừng vì bạn không phải tham gia cùng những kẻ nổi loạn. Bởi, nói cho cùng, những kẻ nổi loạn cũng là những người mang trên mình sự bất đồng với những quy luật của cuộc sống, và mang trên mình hy vọng bị cường điệu, cũng giống như những người bị đánh dấu là sẽ thất bại từ trước.
Czesław Miłosz, “Be Like Others,” Road-side Dog, trans. Czesław Miłosz and Robert Hass (Farrar, Straus and Giroux, 1998).
Copyright © 1998 by Czesław Miłosz | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 