“Thỉnh nguyện Joyce” – Jorge Luis Borges
Photo by Mondadori Portfolio/Getty Images
Jorge Luis Borges (1899–1986) là một nhà văn và nhà thơ người Argentina, một nhân vật chủ chốt trong nền văn chương tiếng Tây Ban Nha với những tác phẩm đã trở thành điển phạm của châu Mỹ Latin trong thế kỷ XX. Sách của ông bắt đầu được dịch và xuất bản rộng rãi ở Mỹ và châu Âu sau khi ông được trao giải Prix International cùng Samuel Beckett năm 1961. Danh tiếng quốc tế của ông cũng được củng cố bởi các giải de Cervantes năm 1969 và giải Jerusalem năm 1971, bên cạnh sự bùng nổ của các nhà văn Mỹ Latin thuộc thế hệ sau trong những năm 1960 và 1970.
Thỉnh nguyện Joyce
Rải rác trong những đô thị rải rác,
đơn độc và nhiều
chúng tôi chơi trò làm Adam
người đặt tên cho tất cả mọi thứ.
Trên những con dốc mênh mông của đêm
tiếp giáp với bình minh,
chúng tôi tìm (tôi vẫn nhớ) những từ ngữ
cho mặt trăng, cho cái chết, cho buổi sáng mai
và cho những thói quen khác của con người.
Chúng tôi là chủ nghĩa hình tượng, chủ nghĩa lập thể,
những hội ước và giáo phái
mà các trường đại học cả tin tôn kính.
Chúng tôi tạo ra việc bỏ dấu câu,
xóa những chữ in hoa,
những khổ thơ có hình bồ câu
của những người thủ thư ở Alexandria.
Tro, đôi tay của chúng tôi
và một ngọn lửa cháy, đức tin của chúng tôi.
Anh, trong khi đó, trui rèn
trong những thành phố của lưu vong,
trong cái sự lưu vong
là công cụ bị ghét bỏ anh chọn,
cái vũ khí của nghệ thuật của anh,
dựng lên những mê cung đầy khó nhọc của anh,
vô cùng tiểu và vô tận,
sự ít ỏi đáng ngưỡng mộ,
đông dân hơn lịch sử.
Chúng tôi sẽ chết mà không được thấy
con thú lưỡng thể hay đóa hoa hồng
là trung tâm trong mê cung của anh,
nhưng ký ức thì có bùa thiêng,
những tiếng vọng của Virgil của nó,
và bởi thế mà trên những con phố của đêm vẫn có
những địa ngục lộng lẫy của anh,
rất nhiều những nhịp điệu và ẩn dụ của anh,
những vàng son của bóng tối của anh.
Sự hèn nhát của chúng tôi có nghĩa lý gì khi trên trái đất
vẫn còn có một người dũng cảm,
nỗi buồn có nghĩa lý gì nếu trong quá khứ
có người nói mình vui,
cái thế hệ lạc lối của tôi có nghĩa lý gì,
cái tấm gương mơ hồ này,
nếu có sách của anh biện minh?
Tôi là những người khác. Tôi là tất cả những kẻ
được cứu chuộc nhờ sự nghiêm ngặt cố chấp của anh.
Tôi là những kẻ mà anh không biết và anh đã cứu.
Jorge Luis Borges, “Invocación a Joyce,” Elogio de la sombra (Emecé Editores, 1969).
Copyright © 1969 by Emecé Editores | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 