“Bi ca cho Y. Z.” – Czesław Miłosz
Photo by Andrei Tarkovsky
Czesław Miłosz (1911–2004) là nhà văn, nhà thơ, và dịch giả người Ba Lan. Ông được trao giải văn chương quốc tế Neustadt năm 1978 và giải Nobel văn chương năm 1980.
Bi ca cho Y. Z.
Đừng bao giờ quên rằng mi là một người con của nhà vua. —Martin Buber
Một năm sau khi em mất, Y. Z. thân mến,
Tôi bay từ Houston về San Francisco
Và nhớ lại cuộc gặp của chúng ta trên Đại lộ số 3
Khi chúng ta đã đem lòng nhau mến mộ.
Em bảo tôi rằng hồi còn nhỏ em chưa từng thấy rừng,
Chỉ một bức tường gạch bên ngoài cửa sổ,
Và tôi thấy tiếc cho em bởi vì
Phần của chúng ta là không của thừa kế.
Nếu có là con gái của nhà vua, em cũng sẽ không biết.
Không tổ quốc với một lâu đài ở nút giao hai dòng sông,
Không đám rước tháng Sáu trong khói nhang xanh.
Em khiêm tốn và không đặt câu hỏi.
Em nhún vai: rốt cuộc em là ai
Mà bước đi lộng lẫy đeo vòng hoa hương đào?
Đẫy đà, yếu đuối, tội nghiệp, mỉa mai,
Em đi với đàn ông như không, hờ hững,
Và hút thuốc như tán tỉnh ung thư.
Tôi biết mơ ước của em: có một căn hộ
Với rèm cửa và một bông hoa để tưới mỗi sáng.
Ước mơ ấy đã trở thành thật, vô ích.
Và thời khắc cũ của chúng ta: sự giao phối của lũ chim
Không ý định, không nghĩ ngợi, gần như trên đầu
Trong sự huy hoàng của những cây giác mộc và phong thu;
Ngay cả trong ký ức nó cũng cơ hồ không để lại dấu vết.
Tôi biết ơn, vì tôi đã học được gì từ em,
Dẫu không thể nắm bắt nó bằng lời:
Trên mặt đất này, nơi không có lòng bàn tay và quyền trượng,
Dưới một bầu trời cuộn lên như một cái lều,
Một chút trắc ẩn cho con người chúng ta, chút lòng tốt
Và đơn giản là sự dịu dàng, hỡi Y. Z. thân mến.
T.B. Thật ra tôi quan tâm hơn lời nói của tôi cho thấy.
Tôi thực hiện một nghi thức đáng thương cho tất cả chúng ta.
Tôi muốn mọi người biết rằng họ là con cái của nhà vua
Và chắc chắn về linh hồn bất tử của họ,
Tức là, tin rằng cái của riêng họ nhất là bất diệt
Và tồn tại như những thứ mà họ đã chạm vào,
Mà bây giờ tôi thấy ngoài biên giới của thời gian:
Lược của nàng, tuýp kem của nàng và thỏi son của nàng
Trên một cái bàn không thuộc về thế giới vật chất.
Czesław Miłosz, “Elegy for Y. Z.,” Unattainable Earth, trans. Miłosz and Robert Hass (Ecco Press, 1986). This poem also appeared in The New Yorker (July 15, 1985 Issue).
Copyright © 1986 by Czesław Miłosz | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 
Cảm ơn nhà thơ, dịch giả, đã cho thưởng thức một bản dịch bi ca thật thanh thoát của C.M.