“Về vận tốc” – László Krasznahorkai
Photo by Chester Higgins Jr./The New York Times
László Krasznahorkai (1954–) là nhà văn và nhà viết kịch người Hungary, tác giả của các cuốn tiểu thuyết Sátántangó, Nỗi buồn kháng cự, và Chiến tranh và chiến tranh. Ông được trao giải Kossuth (của chính phủ Hungary) năm 2004 và giải Man Booker Quốc tế năm 2015.
Về vận tốc
Tôi muốn bỏ Trái đất lại đằng sau, nên tôi băng qua cây cầu bắc qua con suối bên cạnh đồng cỏ, qua máng ăn của tuần lộc trong bóng tối của khu rừng, rẽ ở Monowitz ở góc Schuhkammer và Kleiderkammer, vào con phố, trong mong muốn đi nhanh hơn Trái đất theo bất kỳ hướng nào mà suy nghĩ này đã đưa tôi đến, bởi mọi thứ đã hội tụ đến một điểm khởi hành, bỏ mọi thứ lại đằng sau, bỏ Trái đất lại đằng sau, và tôi khởi hành, đi theo bản năng, làm điều đúng đắn bằng cách vội vã đi, bởi tôi không hướng đến Đông hay Nam hay Bắc hay một hướng khác liên quan đến những hướng này, mà hướng đến Tây, hướng đúng, nếu chỉ vì Trái đất quay từ trái sang phải, tức là từ Tây sang Đông, điều đó là đúng, đó là cách mọi thứ diễn ra, đó là cách nó cảm giác là đúng, đã đúng, ngay từ nửa đầu của khoảnh khắc tôi bắt đầu, bởi mọi thứ đi dứt khoát từ Tây sang Đông: tòa nhà, bếp sáng, cái bàn với cái cốc của nó, cái cốc đựng trà màu ngọc lục bảo bốc hơi và mùi hương xoắn ốc lên trên, và tất cả những ngọn cỏ trên đồng được phủ sương buổi sáng, và cái máng tuần lộc rỗng trong bóng tối của khu rừng, tất cả những thứ này—từng thứ và mọi thứ—đều đi theo bản chất của nó từ Tây sang Đông, tức là về phía tôi, tôi muốn đi nhanh hơn Trái đất, và lao qua cánh cửa qua đồng cỏ và bóng tối của khu rừng, và phải đi chính xác theo hướng Tây, trong khi mọi thứ khác, toàn bộ sự sáng tạo, toàn bộ, mỗi phần tỷ của một phần tỷ của thế giới rộng lớn này, liên tục quay với tốc độ không thể tưởng tượng được từ Tây sang Đông; hay đúng hơn là tôi, người muốn đi nhanh hơn, bởi thế đã cố định tốc độ của mình theo hướng ngược lại, hoàn toàn bất ngờ, một hướng vượt ra ngoài phạm vi vật lý, tức là chọn làm thế với sự tự do bản năng rõ ràng, do đó tôi phải chạy ngược lại nó, ngược lại thế giới đáng sợ này và mọi thứ trong đó bao gồm góc phố, đồng cỏ và rừng, hay đúng hơn, không, như tôi đau đớn nhận ra trong nửa sau của khoảnh khắc, ôi không, tất nhiên không phải là theo hướng đó, đi ngược chuyển động của nó chính là sự lựa chọn tồi tệ nhất, bản năng của tôi đã khiến tôi rẽ đúng theo hướng sai ở góc, qua cánh đồng, và qua bóng tối của khu rừng, khi tôi đáng lẽ nên chọn đi cùng hướng, từ Tây sang Đông như Trái đất đi trong, Ôi! cái Toàn thể của nó, và thế là, trong nháy mắt, tôi lập tức xoay trên trục của mình tự hỏi làm thế nào bản năng của tôi có thể khiến tôi đi chắc chắn đến thế theo hướng ngược lại với chuyển động của Trái đất bởi, nếu tôi làm như thế bây giờ, tốc độ của nó sẽ như của tôi, của nó và của tôi như nhau, chúng sẽ có một mối quan hệ tích cực với nhau, kết hợp với nhau để có hiệu quả lớn hơn, sẽ, trên thực tế, làm cùng một thứ, Trái đất xoay từ Tây sang Đông, tôi đi từ Tây sang Đông, sự bất động oai hùng của điểm xuất phát có lẽ là một giá trị tuyệt đối, mặc dù về mặt thực tế là không thể thấy làm thế nào mà phần nhỏ hơn thuộc về cái Toàn thể Lớn hơn, và làm thế nào mà Chuyển động Lớn hơn sẽ chừa không gian cho cái phản chuyển động nho nhỏ này, cái này độc lập với cái kia, hai cái liên kết chỉ theo một cách, trong đó Chuyển động Lớn hơn, cho phép cái phản chuyển động nho nhỏ này hoạt động bên trong nó, và đó sẽ là một sự đoản mạch, tôi kết luận, trong khi tôi đã quay đầu, nhưng rồi tại sao tôi lại nghĩ thế này, suy nghĩ theo bản năng, hơn nữa, vì nếu chúng ta đang nói về một mối quan hệ duy nhất, thì nó không thể khác hơn mối quan hệ của một thứ bao hàm thứ kia, để cái này chứa đựng cái kia, để cái này là một phần của cái kia, phần phụ thuộc của nó, phụ trợ của nó, em trai hay em gái của nó, được mang bởi cái Lớn hơn, bất kể nó đi theo hướng nào, và Trái đất một cách hoàn toàn chắc chắn, và quả thật đúng đắn, đi theo hướng duy nhất mà nó có thể đi, đó là từ Tây sang Đông, và tôi là một phần của nó, bên trong nó, tôi người muốn nhanh hơn Trái đất mà với chuyển động của nó chuyển động của tôi rõ ràng có liên quan theo một cách logic khắt khe nhất, bởi vận tốc—tức vận tốc của Trái đất—chứa vận tốc của tôi, cú chạy hết tốc lực của tôi, thực tế là, bằng cách này hay cách khác, bất kể Trái đất đã làm gì khác, vận tốc của nó chắc chắn cũng bao gồm vận tốc của tôi, suy cho cùng, bất kể Góc nhìn Lớn được sử dụng là gì nó cũng không quan trọng chuyện tôi có chạy ngược lại hướng chuyển động của nó—tức là thể hiện như một con số âm—hay đi theo cùng một hướng, tức là tạo nên một điểm cộng, nó vẫn chỉ là thế, đối với cá nhân tôi, đó là một vấn đề tối quan trọng bởi tôi muốn chính là muốn đi nhanh hơn Trái đất, nói cách khác nó là điểm cộng, giá trị dương, tôi cần, tức là điều quan trọng là phải có cái Toàn thể Vi mô Độc lập Nhỏ đi như một phần của cái Toàn thể Vĩ mô Tự do Lớn—thực tế là tôi chỉ đang chạy trong sự Hướng nội Lớn của các Định luật Vật lý, nhưng lần này hoàn toàn đúng hướng, nghĩa là từ Tây sang Đông, theo chuyển động của Trái đất, vì chính theo kiểu này, chính theo cách này, tất nhiên, tôi sẽ phải chạy để nhanh hơn Trái đất, chạy với nó nói một cách nào đó, từ một hướng Tây sang một hướng Đông, và—đột nhiên ý nghĩ đánh vào tôi như một tia sét—tôi đã nhanh hơn, bởi vận tốc của tôi bây giờ đã bao hàm vận tốc của Trái đất, nghĩa là nó chứa đựng nó mà tôi không cần phải làm gì nhiều hơn là vận động một thớ cơ, và bằng cách này, bằng cách chạy trên bề mặt Trái đất từ Tây sang Đông, tôi đã làm nhiệm vụ đơn giản hơn nhiều, tôi có thể thở dễ dàng hơn bao giờ hết, vì không khí trong lành ngoài đây, tôi đang tận hưởng đêm hay bình minh của tự do, hay một cái gì đó giữa cả hai, tôi bị nhốt vào khoảng thời gian giữa đêm và bình minh, cảm thấy hoàn toàn bình tĩnh, bởi vì nghĩ rằng tôi đã chọn đúng hướng, tôi đã đi nhanh hơn Trái đất, vì Trái đất là ý nghĩ, như tôi nghĩ ngay từ đầu, và bây giờ tôi muốn đi nhanh hơn ý nghĩ, bỏ nó lại đằng sau, và điều đó đột nhiên trở thành mục tiêu của tôi, nên đó là cái tôi làm khi tôi rẽ ở Monowitz ở góc Schuhkammer và Kleiderkammer, qua đồng cỏ với bãi cỏ ngọc ngà, băng qua cây cầu bắc qua con suối, vượt qua bóng tối của khu rừng, qua cái máng tuần lộc rỗng, nên đúng là ban đầu tôi nên đi sai hướng, theo bản năng, và rồi chỉnh đốn lại bản thân và quay lại và đi đúng hướng, từ Tây sang Đông, một toàn thể vi mô nhỏ trong cái Toàn thể Vĩ mô Lớn hơn, mà trong trường hợp đó tôi chỉ phải thêm tốc độ của mình vào tốc độ của nó, như tôi đã làm, chạy nhanh hết sức có thể, đôi chân giậm thùm thụp dưới bầu trời rộng lớn đang thay đổi từ đêm sang bình minh, và chẳng có gì trong đầu tôi ngoài cảm giác rằng mọi thứ đều đúng như nó phải đúng, rằng tôi đang đơn giản là góp phần vận tốc của mình vào vận tốc của Trái đất, vận tốc của tôi vào vận tốc của nó, rồi đột nhiên một ý nghĩ mới ập đến với tôi rằng, phải, như thế thì rất tốt, nhưng tốc độ của tôi thì liên quan gì đến tốc độ của Trái đất, tôi nhanh hơn như nào, và đó có phải là một câu hỏi thú vị ngay từ đầu? tức là tôi đã khơi lên cái câu hỏi tôi nhanh hơn Trái đất bao nhiêu? và không, nó chẳng thú vị gì, tôi tự nhủ, đôi chân tôi giập thùm thụp, vì cái thú vị là tôi nên đi nhanh hơn ý nghĩ, tức là tôi nên vượt qua Trái đất, nhưng rồi đứa em trai bên trong tôi bắt đầu làm tính toán trong đầu, lập luận rằng một mặt là vận tốc của Trái đất, cái per secundum vĩnh cửu, rộng lớn, thách thức khôn cùng, và mặt khác là những nỗ lực tốt nhất của tôi trong việc chạy với bất cứ per secundum mà cơ hội này mang lại, và rồi, đối với tôi, dường như bất kỳ giá trị tương đối nào cũng sẽ giúp tôi chạy trước Trái đất, rằng tôi không cần phải chạy đặc biệt nhanh bởi nó sẽ tạo ra rất ít sự khác biệt nếu tôi có chậm lại một chút, vậy nên tôi lập tức chậm lại, và rõ như ban ngày là có vô số cách để đi nhanh hơn Trái đất, với tôi tiếp tục đi theo một hướng từ Tây sang Đông là đủ, và chạy là đủ, bỏ qua lực cản từ của các vĩ độ khác nhau sẽ tích lũy tăng dần, và có vô số vận tốc để lựa chọn, do đó có vô hạn các giá trị có thể có cho tốc độ chạy của riêng tôi và hơn nữa, tôi nghĩ, tiếp tục giảm vận tốc của mình trong khi đó, thực tế sẽ là đủ nếu… nếu tôi đi không thôi, chỉ cần đặt một chân lên trước chân kia, điều cần thiết là đi theo một hướng từ Tây sang Đông, chỉ cần không đứng yên là đủ, bởi vì có hàng tỷ vận tốc có thể, trong trường hợp đó tôi được tự do, hoàn toàn tự do—hay đó là cái tôi quan sát được khi các bước chân của mình chậm lại theo bản năng—tuyệt đối tự do để lựa chọn tốc độ di chuyển vì bất kỳ chuyển động nào theo đúng hướng cũng dẫn đến di chuyển nhanh hơn Trái đất và do đó nhanh hơn ý nghĩ, vì Trái đất bản thân nó là ý nghĩ, và đó là cách tôi nghĩ, ngay cả trước khi tôi bắt đầu toàn bộ quá trình này cách đây ít lâu, đó là cách tôi nghĩ khi tôi băng qua cây cầu bắc qua con suối bên cạnh đồng cỏ, qua máng ăn tuần lộc trong bóng tối của khu rừng, và rẽ ở Monowitz ở góc Schuhkammer và Kleiderkammer. Miễn là tôi không mắc sai lầm, tôi tự bảo mình, miễn là tôi tiếp tục đi đúng hướng, miễn là tôi chỉ cần đi, chỉ cần tiếp tục bước trong không khí bình minh trong lành, tôi sẽ đạt được cái mà tôi muốn làm, và đi nhanh hơn Trái đất—đó chỉ là bóng tối của khu rừng sẽ lùi dần về phía xa, chỉ là đồng cỏ, góc phố, chỉ là mùi hương của màn sương màu ngọc lục bảo biến mất vào thời gian mãi mãi, vào vô tận, vượt ra ngoài mọi hồi tưởng.
László Krasznahorkai, “On Velocity,” trans. George Szirtes, in Krasznahorkai, The World Goes On, trans. Ottilie Mulzet, George Szirtes, and John Batki (New Directions, 2017).
Copyright © 2013 by László Krasznahorkai | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 