“Chuyện kẻ thù” – Jorge Luis Borges

Jorge Luis Borges (1899–1986) là một nhà văn và nhà thơ người Argentina, một nhân vật chủ chốt trong nền văn chương tiếng Tây Ban Nha với những tác phẩm đã trở thành điển phạm của châu Mỹ Latin trong thế kỷ XX. Sách của ông bắt đầu được dịch và xuất bản rộng rãi ở Mỹ và châu Âu sau khi ông được trao giải Prix International cùng Samuel Beckett năm 1961. Danh tiếng quốc tế của ông cũng được củng cố bởi các giải de Cervantes năm 1969 và giải Jerusalem năm 1971, bên cạnh sự bùng nổ của các nhà văn Mỹ Latin thuộc thế hệ sau trong những năm 1960 và 1970.

Chuyện kẻ thù

Bao năm trốn chạy, chờ đợi và giờ kẻ thù đã ở trước nhà tôi. Từ cửa sổ, tôi thấy hắn nặng nhọc bước trên con đường gồ ghề của ngọn đồi. Hắn chống gậy, một cây gậy lóng ngóng mà trong tay ông già không thể là vũ khí mà chỉ là một cây gậy chống. Thật khó nhận ra cái mà tôi đã mong: tiếng gõ cửa yếu ớt. Tôi nhìn, tiếc nuối, bản thảo viết dở và khảo luận về những giấc mộng của Artemidorus, một cuốn sách hơi lạc quẻ ở đó, bởi tôi không đọc được tiếng Hy Lạp. Lại một ngày lãng phí, tôi nghĩ. Tôi đã phải đánh vật với cái chìa khóa. Tôi sợ hắn sẽ ngã quỵ, nhưng hắn loạng choạng vài bước, đánh rơi cây gậy mà tôi không thấy đâu nữa, và ngã xuống giường của tôi, kiệt sức. Sự lo lắng của tôi đã hình dung hắn nhiều lần, nhưng chỉ khi ấy tôi mới nhận ra hắn giống, gần như là anh em, với bức chân dung cuối cùng của Lincoln. Lúc ấy là bốn giờ chiều.

Tôi cúi xuống để hắn có thể nghe thấy tôi.

– Người ta tin là năm tháng trôi qua với mình – tôi nói –, nhưng nó trôi qua với những người khác nữa. Rốt cuộc chúng ta cũng gặp nhau ở đây và những gì xảy ra trước đó không còn ý nghĩa.

Trong lúc tôi nói hắn đã cởi cúc áo khoác ngoài. Tay phải hắn đặt trong túi áo khoác. Có cái gì đó đang chĩa vào tôi và tôi cảm thấy đó là một khẩu súng lục.

Rồi hắn nói với tôi bằng giọng chắc nịch:

– Để vào nhà anh, ta đã dùng đến lòng trắc ẩn. Giờ anh đã nằm trong tay ta và ta sẽ không nhân từ.

Tôi tìm một vài lời. Tôi không phải là một người mạnh mẽ và chỉ lời nói mới cứu được tôi. Tôi cố thốt ra:

– Đúng là rất lâu về trước tôi đã ngược đãi một đứa trẻ, nhưng anh không còn là đứa trẻ ấy nữa và tôi cũng không phải là kẻ ngu xuẩn ấy nữa. Vả lại, trả thù so với tha thứ cũng không kém vô ích và nực cười.

– Chính vì ta không còn là đứa trẻ ấy nữa – hắn đáp –, nên ta mới phải giết anh. Nó không phải là để trả thù, mà chỉ là một hành động công lý. Lập luận của anh, Borges, chỉ là những mưu kế của nỗi sợ để cứu anh khỏi bị giết. Anh chẳng làm được gì nữa đâu.

– Còn một việc tôi có thể làm – tôi đáp.

– Việc gì? – hắn hỏi.

– Tỉnh dậy.

Và tôi đã tỉnh dậy.

Jorge Luis Borges, “Episodio del enemigo,” Nueva antología personal (Emecé Editores, 1968).

Copyright © 1968 by Jorge Luis Borges | Nguyễn Huy Hoàng dịch.