“Nghệ thuật thơ” – Jorge Luis Borges
Jorge Luis Borges (1899–1986) là một nhà văn và nhà thơ người Argentina, một nhân vật chủ chốt trong nền văn chương tiếng Tây Ban Nha với những tác phẩm đã trở thành điển phạm của châu Mỹ Latin trong thế kỷ XX. Sách của ông bắt đầu được dịch và xuất bản rộng rãi ở Mỹ và châu Âu sau khi ông được trao giải Prix International cùng Samuel Beckett năm 1961. Danh tiếng quốc tế của ông cũng được củng cố bởi các giải de Cervantes năm 1969 và giải Jerusalem năm 1971, bên cạnh sự bùng nổ của các nhà văn Mỹ Latin thuộc thế hệ sau trong những năm 1960 và 1970.
Nghệ thuật thơ
Nhìn dòng sông dệt nên từ thời gian và nước
Và nhớ thời gian cũng là một dòng sông,
Biết chúng ta lưu lạc như dòng sông
Và những khuôn mặt trôi qua như nước.
Nhận thấy tỉnh cũng là một giấc mơ
Mơ nó không phải là mơ và rằng cái chết
Mà xác thịt của chúng ta sợ chính là cái chết
Đến hằng đêm, được gọi là một giấc mơ.
Thấy trong ngày hoặc năm một biểu tượng
Của những ngày của con người và tháng năm,
Biến cơn thịnh nộ của tháng năm
Thành một khúc ca, lời đồn và biểu tượng,
Thấy trong cái chết giấc mơ, trong mặt trời lặn
Một ánh vàng buồn bã, như thế là thơ,
Thứ bất tử và đáng thương. Thơ
Quay trở lại như bình minh và mặt trời lặn.
Đôi khi vào buổi chiều một khuôn mặt
Nhìn chúng ta từ đáy tấm gương;
Nghệ thuật phải giống như là tấm gương
Bộc lộ cho chính chúng ta khuôn mặt.
Họ nói rằng Ulysses, đã chán các kỳ quan,
Bật khóc vì yêu khi nhìn thấy Ithaca,
Xanh và khiêm nhường. Nghệ thuật là Ithaca
Của vĩnh cửu xanh, không phải của các kỳ quan.
Nó cũng giống như dòng sông bất tận
Chảy đi và ở lại và là tấm gương của cùng một
Hêraclít luôn luôn thay đổi, người là một
Và là kẻ khác, như dòng sông bất tận.
Jorge Luis Borges, “Arte poética,” El hacedor (Emecé Editores, 1960).
Copyright © 1960 by Jorge Luis Borges | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 