“Ode” – Czesław Miłosz

Czesław Miłosz (1911–2004) là nhà văn, nhà thơ, và dịch giả người Ba Lan. Ông được trao giải văn chương quốc tế Neustadt năm 1978 và giải Nobel văn chương năm 1980.

Ode

Ôi tháng Mười
Mi là niềm vui thực sự của ta,
Tháng của nam việt quất và màu đỏ cây phong,
Của ngỗng bay trong không khí trong suốt của Vịnh Hudson
Dây leo khô cỏ héo và ánh sáng mờ mịt,
Ôi tháng Mười

Ôi tháng Mười
Sự im lặng của những con đường trong thảm lá thông,
Một chiếc còi gọt từ xương cánh cú,
Tiếng chó tru đánh hơi thấy mùi của một con thú,
Và tiếng động giật mình của một con chim trong rừng,
Ôi tháng Mười

Ôi tháng Mười
Sương giá tỏa sáng trên lưỡi kiếm
Khi một kỹ sư Ba Lan nhìn thấy gần West Point
Trong rừng rực rỡ những chiếc áo đỏ phong của lính Anh
Âm thầm di chuyển trên đường mòn Appalachia,
Ôi tháng Mười

Ôi tháng Mười
Rượu pha lê của mi thì lạnh,
Chát là vị môi mi trên chiếc vòng cổ thanh lương trà,
Hai bên phập phồng của mi là màu
Lông nâu của một con hươu núi,
Ôi tháng Mười

Ôi tháng Mười
Đổ sương lên những vết gỉ,
Thổi sừng trâu trên trại nghĩa quân,
Đốt chân trần trên những con đường đồi dốc
Khi khói thu và khói của những khẩu đại bác trôi qua,
Ôi tháng Mười

Ôi tháng Mười
Mùa của thơ, mùa của sự hoàn toàn táo bạo
Để bắt đầu cuộc sống mới mỗi giây,
Mi đưa cho ta một chiếc nhẫn ma thuật mà, đảo ngược,
Chiếu xuống một tia sáng từ viên ngọc của tự do,
Ôi tháng Mười

Có rất nhiều điều để chê trách chúng ta.
Được lựa chọn, chúng ta đã từ chối sự im lặng
Yên bình và sự suy tưởng về cấu trúc thế giới
Thứ đáng được tôn trọng. Khoảnh khắc vĩnh cửu
Cũng không thu hút chúng ta, hay sự thuần khiết.
Chúng ta muốn di chuyển như lời nói di chuyển,
Quấy tung lớp bụi của những cái tên và sự kiện.
Chúng ta không quan tâm đến việc chúng biến mất
Trong ngàn tia lửa và chúng ta với chúng. Ngay cả
Tiếng xấu mà chúng ta đã mang lấy trên mình
Cũng không hoàn toàn xa thiết kế của chúng ta,
Và vậy là, dẫu không muốn, chúng ta phải trả giá.

Nhiều người sẽ thừa nhận, nếu anh ta biết mình,
Anh ta như một người nghe thấy một hợp xướng
Những giọng nói và không biết chúng có nghĩa gì.
Bởi vậy, sự giận dữ. Một chân trên ga, như thể
Tốc độ có thể cứu chúng ta khỏi giọng nói và hồn ma.
Chúng ta kéo khắp nơi một sợi dây vô hình
Và cảm thấy móc của nó ở trong mình mọi lúc.

Song những người tố cáo đã lầm, nếu, than thở
Về những cái ác của thời đại này, họ nhìn
Chúng ta như những thiên thần, bị ném xuống vực,
Giơ nắm đấm trước những công trình của Chúa.
Chắc chắn nhiều người đã bỏ mạng, khét tiếng,
Bởi, như một người mù chữ khám phá ra hóa học,
Họ bất ngờ khám phá ra sự tương đối và thời gian.
Với những người khác, sự tròn trịa của hòn đá
Nhặt bên bờ của một dòng sông cũng mang đến
Bài học. Hoặc cặp mang cá rô chảy máu,
Hay – trăng mọc trên những bờ mây – con hải ly
Ngụp lặn trong sự mềm mại ngủ yên của nước.

Bởi chiêm nghiệm phai dần mà không có sự
Phản kháng. Vì lợi ích của nó, nó nên bị cấm.
Và chắc chắn chúng ta hạnh phúc hơn những kẻ
Uống nỗi buồn từ các cuốn sách của Schopenhauer,
Trong khi họ nghe từ trên gác mái tiếng ồn
Của âm nhạc vọng lên từ quán rượu bên dưới.
Ít nhất thơ, triết học, hành động đã không,
Với chúng ta, tách biệt, như đã từng đối với họ,
Mà chung một ý chí: chúng ta cần có ích.
Và đó là phần thưởng – đầy nặng nề, đôi khi.

Nếu chúng ta, dẫu lầm lỗi của mình đơn thuần là lịch sử,
Không nhận được vòng hoa của vinh quang lâu dài,
Thì, rốt cuộc, có sao? Một số có tượng đài
Và lăng tẩm, nhưng, trong mưa nhẹ tháng Năm,
Chung một chiếc áo, một chàng trai và một cô gái
Đi qua, hoàn toàn thờ ơ với sự hoàn hảo đó.
Và một số lời của chúng ta sẽ mãi mãi còn,
Một sự hoài tưởng về những đôi môi hé mở:
Họ đã không có thời gian để nói những gì họ muốn.

Các linh hồn của khí, của lửa, của nước,
Hãy ở gần chúng tôi, nhưng không quá gần.
Chân vịt của con tàu đẩy chúng tôi khỏi các vị.
Nó đã không ứng nghiệm: niềm hy vọng Neptune
Sẽ để lộ bộ râu, kéo theo một đoàn thần nữ.
Không gì ngoài đại dương sôi sục và nhắc đi nhắc lại:
Vô ích, vô ích. Hư vô mạnh đến mức
Chúng ta cố gắng vượt qua nó, nghĩ đến xương
Cướp biển, lông mày lụa là của những thống đốc
Mà lũ cua làm thịt. Và bàn tay chúng ta nắm
Chặt hơn miếng kim loại mát lạnh của lan can.
Tìm sự giúp đỡ trong mùi sơn và xà phòng.
Thân tàu, cót két, chở gánh nặng của sự ngu ngốc,
Sự mơ hồ, và đức tin ẩn giấu của chúng ta,
Đất bụi của tính chủ quan, và khuôn mặt trắng
Không nhà của những kẻ bị giết trong chiến trận.
Chở đến đâu? Đến hòn đảo hạnh phúc? Không,
Trong chúng ta gió bão đã nhấn chìm câu của Horace
Dao khắc trên ghế gỗ ở trường. Nó sẽ không tìm thấy
Chúng ta trong muối mặn và khoảng trống này:

Iam Cytherea choros ducit Venus imminente Luna

Czesław Miłosz, “Ode,” A Treatise on Poetry, trans. author and Robert Hass (Ecco Press, 2001).

Copyright © 1957 by Czesław Miłosz | Nguyễn Huy Hoàng dịch.