“Gửi những người sinh sau” – Bertolt Brecht

Bertolt Brecht (1898–1956) là một trong những nhà soạn kịch và đạo diễn sân khấu người Đức có ảnh hưởng lớn trong nửa đầu thế kỷ 20. Ông cũng làm thơ và viết một số truyện ngắn.

Gửi những người sinh sau

I

Quả thật, tôi sống trong thời buổi đen tối lắm!
Lời ngây thơ là lời nói dại khờ. Vầng trán phẳng
Biểu thị sự vô cảm. Kẻ nào cười
Chỉ là chưa nhận được
Những tin tức khủng khiếp.

Thời này là thời gì, mà
Nói về cây gần như là một tội ác
Bởi vì nó bao hàm sự im lặng về rất nhiều điều gớm ghê?
Ai bình thản đi qua con phố kia
Chắc các bạn bè anh đang trong lúc khốn cùng
Chẳng thể với tới nữa?

Đúng: tôi vẫn còn kiếm ăn qua bữa
Nhưng hãy tin tôi: đó là chuyện may rủi. Chẳng có gì
Mà tôi làm ban cho tôi cái quyền ăn no.
Tôi ngẫu nhiên mà được chừa. (Nếu vận may hết thì tôi cũng đứt.)

Họ bảo tôi: hãy uống hãy ăn! Hãy vui mừng, vì anh còn có!
Nhưng làm sao tôi có thể ăn uống, khi
Mỗi miếng tôi ăn là cướp từ người đói, và
Một người chết khát đang thiếu đi ly nước tôi cầm?
Thế mà tôi vẫn uống vẫn ăn.

Tôi cũng muốn là người khôn ngoan.
Những pho sách cổ nói điều gì là khôn ngoan:
Tránh xa xung đột của thế giới và sống
Quãng đời ngắn ngủi của anh không sợ hãi
Hòa thuận với nhau mà không bạo lực
Trả oán bằng ơn
Những ham muốn của anh đừng thỏa mãn, mà hãy quên
Khôn ngoan là làm như thế.
Tất cả những điều này, tôi không thể:
Quả thật, tôi sống trong thời buổi đen tối lắm!

II

Tôi đến các thành phố vào thời loạn lạc
Khi cái đói hoành hành.
Tôi đến giữa những con người thời bạo loạn
Và tôi nổi loạn theo.
Như thế qua đi
Khoảng thời gian tôi được ban trên đất.

Cái tôi ăn tôi ăn giữa những trận chiến
Ngủ tôi nằm xuống giữa những kẻ giết người
Tình yêu tôi thực hành một cách vô tâm
Còn Tự nhiên tôi nhìn mà sốt ruột.
Như thế qua đi
Khoảng thời gian tôi được ban trên đất.

Thời của tôi các con đường dẫn đến đầm lầy.
Ngôn ngữ phản bội tôi vào tay bọn đồ tể.
Sức tôi mọn. Nhưng không có tôi những kẻ thống trị
Đã ngồi vững vàng hơn, tôi hy vọng.
Như thế qua đi
Khoảng thời gian tôi được ban trên đất.

Sức lực còn mỏng. Mục đích
Còn ở rất xa
Nó có thể nhìn thấy rõ ràng, song đối với tôi
Hầu như khó có thể vươn tới.
Như thế qua đi
Khoảng thời gian tôi được ban trên đất.

III

Các anh, những người sẽ nổi lên từ trận hồng thủy
Nơi chúng tôi đã chìm
Hãy nhớ
Khi các anh nói về những yếu hèn của chúng tôi
Cả thời đen tối
Mà các anh đã thoát khỏi.

Bởi chúng tôi đã đi, đổi đất nước thường xuyên hơn đổi giày,
Qua các cuộc đấu tranh giai cấp, tuyệt vọng
Khi chỉ có sự bất công mà không có sự phẫn nộ.

Song chúng tôi biết:
Sự căm thù ngay cả cái ti tiện
Cũng sẽ làm biến dạng khuôn mặt.
Sự giận dữ ngay cả với bất công
Cũng khiến giọng khàn đi. Than ôi, chúng tôi
Những kẻ muốn sửa soạn nền móng cho sự thân thiện
Đã tự mình chẳng thể nào thân thiện.

Nhưng các anh, khi đến lúc
Con người là một kẻ giúp đỡ cho con người
Hãy nghĩ đến chúng tôi
Với lòng độ lượng.

Bertolt Brecht, “An die Nachgeborenen” (1938).

Nguyễn Huy Hoàng dịch.