“Dưới lòng đất” – Paul Auster
Paul Auster, “Underground,” Collected Prose: Autobiographical Writings, True Stories, Critical Essays, Prefaces, and Collaborations with Artists (New York: Faber & Faber, 2011), pp. 784–85.
Dưới lòng đất
Lên tàu điện ngầm vào một thời điểm bận rộn trong ngày—giờ cao điểm sáng, giờ cao điểm tối—và may mắn tìm được chỗ ngồi. Đếm số tờ báo không viết bằng tiếng Anh, lướt qua các đầu sách và nhìn mọi người đọc (bí ẩn của nó, việc không thể bước vào tâm trí một người khác), lắng nghe các cuộc trò chuyện, dòm điểm số bóng chày qua bờ vai của ai đó.
Những người đàn ông gầy với cặp xách tay, những người đàn bà đẫy đà với Kinh Thánh và những tờ rơi sùng đạo, những cậu nhóc cấp ba với những cuốn sách giáo khoa mười tám cân. Tiểu thuyết ba xu, truyện tranh, Melville và Tolstoy, Làm sao đạt được sự yên bình trong tâm trí.
Ngắm những người bạn đồng hành của một người qua hành lang và nghiên cứu gương mặt họ. Ngạc nhiên trước sự đa dạng của nước da và nét mặt, sửng sốt trước sự độc nhất của mũi mỗi người, cằm mỗi người, hân hoan trước sự xáo trộn vô hạn của bộ bài nhân loại.
Những kẻ ăn mày với những bài hát lạc điệu và những câu chuyện về nỗi khổ; những bài diễn thuyết phiền hà của những kẻ truyền đạo tái sinh; những người câm điếc lịch sự đặt bảng chữ cái bằng ngôn ngữ ký hiệu vào lòng bạn; những người đàn ông im lặng vội vã lách qua chiếc xe đẩy bán ô, khăn trải bài, và đồ chơi vặn cót giá rẻ.
Tiếng ồn của con tàu, tốc độ của con tàu. Tiếng xì xèo không thể hiểu nổi đổ ra qua loa ở mỗi điểm dừng. Những cái lắc lư, những lần đột ngột mất cân bằng, tác động của những người lạ va vào nhau. Nghệ thuật tinh tế, hoàn toàn văn minh của việc chỉ quan tâm đến chuyện của mình.
Và rồi, chưa bao giờ có lý do nào rõ ràng, đèn ngừng sáng, quạt ngừng kêu, và mọi người ngồi trong yên lặng, chờ con tàu bắt đầu di chuyển lại. Chưa bao giờ một lời nào từ ai. Thậm chí hiếm khi một tiếng thở dài. Những người New York đồng hương của tôi ngồi trong bóng tối, chờ đợi với sự kiên nhẫn của những thiên thần.
11 tháng 10, 2001
Copyright © 2001 by Paul Auster | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
