“Sợi xích ở chân em” – W. S. Merwin
William Stanley Merwin (1927–) là nhà thơ người Mỹ. Với hơn 50 tập thơ, dịch thuật, và văn xuôi, ông được trao hai giải Pulitzer cho thơ vào các năm 1971 và 2009, giải PEN cho thơ dịch năm 1969, giải Bollingen năm 1979, giải Tanning và giải thơ Lenore Marshall năm 1994, giải thơ Ruth Lilly năm 1998, giải thành tựu trọn đời của giải văn chương Lannan năm 2004, giải Sách Quốc gia Mỹ cho thơ năm 2005, giải Rebekah Johnson Bobbitt năm 2006, giải văn chương quốc tế Zbigniew Herbert năm 2013, và giải dịch thuật Harold Morton Landon năm 2014. Ông được bổ nhiệm, cùng Rita Dove và Louise Glück, làm Cố vấn Đặc biệt về Thơ cho Thư viện Quốc hội Mỹ nhiệm kỳ 1999–2000, và làm Poet Laureate nhiệm kỳ 2010–2011. W. S. Merwin được xem là một trong những người có đóng góp đáng kể nhất cho nền thơ ca Mỹ trong cả thế kỷ 20 và 21.
Topsy (1875–04/01/1903) là một con voi cái ở Đông Nam Á bị bí mật đưa về Mỹ để phục vụ trong rạp xiếc. Sau khi làm chết người và gây ra nhiều sự cố khác do bị ngược đãi quá mức, nó bị nhồi thuốc độc, siết cổ, và giật điện chết trong một sự kiện có bán vé cho công chúng đến xem trong một công viên ở Coney Island.
Sợi xích ở chân em
Nếu chúng ta đã quên Topsy
thì Topsy còn nhớ
khi chúng ta đã quên mẹ em
bị bắn hạ trong rừng
và đã quên người giết mẹ em
và người mà họ bán cho
cặp ngà đôi chân những bộ phận tốt
và làm sao họ chết và ở đâu
và có chuyện gì với con trẻ của họ
và chuyện gì xảy ra với khu rừng
thì Topsy còn nhớ
khi chúng ta đã quên cách mà
những sợi dây thắt chặt vào chân em
cho cuộc thử nghiệm
lần đầu tiên ấy
và cách mà em bốc cháy
và run rẩy ở đó
khi tất cả họ nhìn
mà không chết
khi chúng ta đã quên
điếu thuốc lá cháy
tiếng cười cuối đưa em
đưa đầu cháy trước
như thể nó là một hạt lạc
trò đùa mà vì nó em
đã giết anh ta
chúng ta sẽ không thấy nhà lần nữa
khi chúng ta đã quên rạp xiếc
những tấm vé để xem em ra đi
nhân danh sự tiến bộ
và Edison và chiếc ghế điện
thì đám mây nấm sẽ bùng lên
trên sa mạc
nơi phương Tây đã giành chiến thắng
chiếc Enola Gay sẽ cất cánh
sau khi được tuyên úy phê chuẩn
khói từ các nhà máy điện
ở Black Mesa rồi sẽ
thấy được từ mặt trăng
các khu rừng sẽ biến mất
sự tuyệt chủng sẽ tăng tốc
những chú gấu Bắc cực sẽ trôi
đi xa và xa hơn nữa
và rơi khỏi rìa thế giới
điều đó Topsy nhớ
W. S. Merwin, “The Chain To Her Leg,” The Moon Before Morning (Copper Canyon Press, 2014). This poem was first published in The New Yorker (December 13, 2010 Issue).
Copyright © 2010 by W. S. Merwin | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 
Xin lỗi Topsy :'(
Nhiều lúc chị thấy sợ hãi sự độc ác của loài người với nhau, với bản thân và sự sống quanh mình.