Truyện ngắn: “Cô ta nói anh ta nói” – Hanif Kureishi
Illustration by Na Kim for The New Yorker
Hanif Kureishi sinh năm 1954 ở Kent và học triết học tại King’s College London. Kịch bản phim My Beautiful Laundrette năm 1985 của ông được đề cử cho giải Oscar. Cuốn tiểu thuyết đầu tay của ông, The Buddha of Suburbia, được trao giải Whitbread năm 1990 và được chuyển thể thành một series truyền hình cho BBC năm 1993. Kureishi được trao giải PEN/Pinter năm 2010.
Cô ta nói anh ta nói
Sushila đang đi trong công viên thì thấy Mateo và trợ lý nam của anh ta đang ngồi trên băng ghế. Khi đến lại gần, cô nhận thấy Mateo trông nhếch nhác trong bộ vét đen; mà đúng vậy, anh ta đang say khướt, chẳng mấy khi lại thế vào giờ này, lúc cuối buổi chiều. Cô chào anh ta, hôn anh ta lên cả hai má, và anh ta hỏi cô có muốn ngủ với anh ta không. Sao bọn họ chưa ngủ với nhau bao giờ? anh ta tiếp tục. Họ có thể lên giường ngay bây giờ, ở nhà anh ta, nếu cô có thời gian. Anh ta luôn thấy cô hấp dẫn nhưng quá nhút nhát nên không dám nhắc đến nó.
Họ quen nhau ít nhất đã mười tám năm, nhưng chưa bao giờ anh ta nói với cô kiểu này. Cô ngạc nhiên và cố tỏ ra vui vẻ. Cô vẫn luôn mến anh ta. Khéo léo, dí dỏm, Mateo làm việc cùng chồng cô, Len. Vợ anh ta, Marcie, là một người bạn tri kỷ. Họ đã đến bờ biển cùng nhau.
Sáng hôm sau, cô lại thấy Mateo trong siêu thị. Không đi cùng trợ lý, không say khướt, anh ta bước tới ngay và lặp lại gần như những lời trước đó, nói thêm rằng Sushila đã ở bên Len quá lâu và chắc chắn cô đã chán anh ấy. Phụ nữ thích sự đa dạng, anh ta nói, và anh ta có thể đem lại một chút. Họ nên đến với nhau, dù chỉ là một lần; không cần nói thêm gì nữa.
Sushila giữ bình tĩnh. Cô nói với Mateo rằng cô sẽ không bao giờ ngủ với anh ta. Một ngàn lẻ một kiếp cũng không. Không bao giờ. Nếu đấy là ý định tán tỉnh của anh ta thì cô sẽ không ngạc nhiên nếu anh ta vẫn còn trinh.
Cô gọi ngay cho Len và nói Mateo đã nói những gì, cả hôm qua lẫn hôm nay. Len tím mặt và bực tức khi anh về đến nhà. Anh hỏi Sushila cô có sao không, rồi nhắn tin cho Mateo là anh muốn gặp. Mateo trả lời. Anh ta đang đi ra ngoài thị trấn. Nhưng anh ta hy vọng Len có tác phẩm nghệ thuật mới cho anh ta xem. Tuần sau anh có thể mang nó sang không? Len vẽ rất tốt gần đây; tác phẩm của anh đã lên đến một tầm cao mới.
Mateo ngạc nhiên khi Len đến tay không. Những bức vẽ mới đâu? Bốn ngày đã qua, Len đã bình tĩnh lại. Anh đã nói chuyện với Sushila và có thể nói lại một cách bình tĩnh với Mateo về những gì anh đã nghe được về hành vi của anh ta, lúc say trong công viên, rồi khi tỉnh trong siêu thị.
Mateo xin lỗi mọi chuyện và đề nghị Len tha thứ cho anh ta. Nhưng Len nói anh không nghĩ anh đã sẵn sàng. Tha thứ, hay thậm chí quên đi, không phải là vấn đề. Anh không hiểu sao Mateo—người mà anh cứ nghĩ anh biết—lại hành xử như vậy. Mateo nói anh ta cũng không biết vì sao, nhưng bỏ qua nó là tốt nhất. Len hỏi Mateo sao anh ta vẫn còn lặp lại những lời ấy với Sushila khi anh ta đã tỉnh táo và đủ khôn ngoan để biết không nên làm như vậy, và Mateo nói anh ta không muốn Sushila nghĩ anh ta không nghiêm túc, rằng cô không thực sự đáng muốn.
Len cảm ơn Mateo vì đã cân nhắc. Sau cuộc gặp, anh đi dạo quanh công viên một lúc lâu, không thể rứt cuộc trò chuyện ra khỏi đầu. Sự im lặng sinh ra chất độc, anh nghĩ, và những chuyện vừa xảy ra cứ đè nén anh cho đến khi anh nảy ra một ý. Anh sẽ đến nói chuyện với Marcie, vợ Mateo. Cô với Mateo vẫn kết hôn nhưng không còn sống cùng nhau, mà sống hai nhà cạnh nhau như những người bạn. Gần đây Marcie lâm bệnh nặng, nhưng Len rất muốn biết cô có thấy những hành động ve vãn của chồng mình là xấu xí, điên rồ, hay gì khác không. Có khi đầu óc anh ta đang suy sụp sao đó? Hay anh ta chỉ là một kẻ ngớ ngẩn mà Len đã không nhận ra?
*
Vậy là Len đến gặp Marcie, đang nằm giường dưỡng bệnh. Biết cô đã mệt mỏi với những trò hề của Mateo với những người phụ nữ khác khi họ còn ở bên nhau, anh cảm thấy nói cho cô biết những gì Mateo đã nói với Sushila không phải là sai. Marcie biết Mateo; có thể cô sẽ khách quan.
Sau khi kể lại câu chuyện, anh nói thêm rằng, trong những lần họ nói chuyện về chuyện này, Sushila đã tiết lộ cho anh những sự thật mới với anh mà anh đã không biết, vì không ai kể cho anh. Hóa ra là trong hai năm qua Mateo đã tiếp cận những người bạn nữ giới khác theo cách thức thô thiển như vậy. Susan chẳng hạn, đã kể lại trải nghiệm của cô với Mateo cho Sushila nghe, và Zora nữa. Marcie đã nghe nói về những hành vi của anh ta chưa?
Len muốn nhấn mạnh, như Marcie biết, Sushila là người tốt bụng, muốn bảo vệ người khác và chắc chắn không hề kích động. Làm quá chuyện ở công viên và siêu thị lên thì không phải là cô. Nhưng những lần gặp mặt ấy đã xúc phạm và hạ nhục cô. Marcie nghĩ gì về những chuyện ấy?
Mặc dù vẫn lắng nghe, Marcie hầu như không nói gì; cô thậm chí còn không gật đầu hay lắc đầu theo hướng khẳng định hay phủ định dứt khoát. Sự tự chủ của cô là rất đáng nói. Bình thường, khi gặp một khoảng trống hay một khoảng lặng trong cuộc trò chuyện, người ta sẽ lắp bắp. Marcie thì không. Cuối cùng khi Len gợi ý Mateo nên tìm kiếm nguồn gốc và liệu pháp cho sự bất mãn của anh ta—bây giờ đây là phương pháp bách bệnh thường được chấp nhận cho sự lệch lạc—Marcie nói Mateo đã điều trị được hai mươi năm. Rõ ràng là những thứ ấy cần thời gian, Len nói. “Chúng có thể chữa được,” Marcie lầm bầm.
Khi Len về nhà và bảo Sushila là anh đã đến chỗ Marcie, cô tức giận với anh. Anh không phải là người đại diện cho cô, cô nói. Sao anh không bàn bạc kế hoạch với cô trước? Chuyện xảy ra là xảy ra với cô. Nó còn không phải chuyện của anh. Anh nghĩ mình đang làm gì thế?
Len nói cách tiếp cận của Mateo chẳng có gì là nhẹ nhàng hay ve vãn, theo như anh hiểu. Mateo cũng xúc phạm đến anh như một con người; anh có quyền cảm thấy tức giận và tìm một lời giải thích, nếu không phải là một sự trả thù. Không mấy khi, anh nói, em phải chịu đựng sự vô lễ mà người ta cố tình gây ra. Và từ một người bạn! Quan điểm của anh về Mateo—một trong những người bạn lâu năm nhất, người có những lời khuyên mà anh luôn tin tưởng—đã thay đổi mãi mãi. Sự xúc phạm bây giờ đã là của chung. Nó không thuộc về ai cả, và nó có thể diễn ra lần nữa. Phụ nữ đang gặp nguy hiểm. Len sẽ trách chính mình nếu anh không lên tiếng.
Sushila bảo Len là anh đang trở nên ám ảnh. Nó là một sai lầm. Phụ nữ lúc nào mà chẳng phải chịu đựng chuyện đấy. Không phải là cô không cảm động hay ấn tượng với sự quan tâm của anh. Nhưng cô không nghĩ Mateo sẽ làm như vậy nữa; anh ta đã bị sỉ nhục bởi những lời anh ta nói; sự hối tiếc của anh ta là chân thật và hành vi của anh ta rõ ràng là tự hủy hoại mình. Len nói những thứ hủy hoại bản thân là những thứ người ta thích làm nhất. Sushila đồng ý, nói thêm rằng Mateo giống như một con bạc liên tục mạo hiểm với sự an toàn của chính mình. Chính cô cũng thích leo núi đá, đôi khi nguy hiểm đến tính mạng. Nhưng Marcie sẽ có lời với Mateo. Cô ấy là người duy nhất có thể đả thông anh ta. Rồi sau này, Mateo sẽ do dự, dù chỉ là vì Marcie.
Len nghi ngờ điều đó. Và anh không hiểu sao Marcie lại có thể ngồi đó, chấp nhận sự xấu hổ như vậy. Nhưng Sushila nói, làm ơn, anh biết Marcie đang ốm mà. Xin lỗi cô ấy vì đã can thiệp như thế cũng có thể là một ý tốt cho anh. Anh có sẵn sàng xin lỗi không?
Trước khi anh có thể bắt đầu cân nhắc chuyện này, Sushila đã nói tiếp. Cô muốn nói thẳng bây giờ. Đôi lúc Len có thể có đôi chút truyền thống, nếu không phải là lễ nghi, với những ý tưởng của anh về tình yêu. Vậy sao? anh hỏi. Sao lại thế? Thì thế này, Marcie sống độc thân, và Mateo, họ sắp hiểu ra, có thể là một kẻ quấy rối hàng loạt. Ngoài đó ra, họ có thể là cặp đôi hiện đại kiểu mẫu. Bất chấp mọi thứ, họ vẫn là những người bạn đồng hành thực sự với một mối gắn kết không thể phá vỡ mà anh, Len, không thể nắm bắt được. Không ai yêu Marcie như Mateo đã yêu, và Marcie cũng hết lòng vì Mateo. Dù anh ta có làm vài chuyện điên rồ lúc này lúc khác, mà chúng ta ai chẳng có lúc làm, cô ấy vẫn đứng bên anh ta. Anh phải tôn trọng điều đó.
Len chế giễu cái ý tưởng về một niềm say mê không dục vọng. Nó chẳng có nghĩa lý gì cả và có lẽ chính vì thế mà Mateo mới bất mãn. Tấn công phụ nữ làm anh ta thấy mạnh mẽ.
Sushila nói cô không nghĩ nó là như thế. Nhưng, về Marcie, cô muốn nói thêm là chúng ta thường yêu thương người khác vì sự yếu đuối của họ. Và nếu chúng ta có thể ngăn tất cả những người điên khỏi cảnh điên thì, ai lại muốn sống trong cái thế giới quan liêu buồn tẻ ấy?
*
Họ đã mệt mỏi với việc thảo luận về nó, chẳng còn gì để nói thêm, và chủ đề ấy dường như đã bị loại bỏ khỏi cuộc sống của họ khi một tuần sau, có một lời mời. Sinh nhật Mateo là vào tuần sau, và họ được mời đến dự tiệc. Sushila xuống phố và dành cả buổi chiều để tìm một món quà. Cô yêu cầu Len hứa không được nói gì. Một bữa tiệc không phải lúc cũng không phải chỗ. Len nói anh sẽ ngậm miệng, nói thêm là anh sẽ lạnh nhạt một chút và duy trì khoảng cách, để bạn bè biết rằng sự vụ kia đã ghi tâm khắc cốt nhưng không còn dằn vặt anh thêm nữa.
Nhưng khi họ đến bữa tiệc thì Mateo, hay ít nhất là một người đàn ông trông giống anh ta, lập tức tiến đến chỗ Len. Mateo đã cạo râu, cắt tóc và hình như còn nhuộm. Trước khi Len nhận ra đây có phải là hóa trang hay không thì Mateo đã vòng tay qua vai và áp miệng vào tai anh. Anh ta muốn có một lời với anh, bên kia, một ở góc phòng. Anh đi theo anh ta được chứ?
Len đã kể chuyện với nhiều người, Mateo nói. Thậm chí có người trong văn phòng Mateo còn nhắc đến nó. Giờ thì những lời đồn đại phóng đại đã lan rộng. Nhưng không phải là Len đã chấp nhận lời xin lỗi và đồng ý chấm dứt chuyện này hay sao? “Anh muốn đâm dao vào tim tôi và làm vợ tôi khóc cả đêm hả?” Mateo nói. “Cô ấy đã khóc cả đêm đấy, thế được chưa? Sau khi anh đi thẳng vào nhà cô ấy và bắt nạt cô ấy đấy. Trợ lý của tôi, đứng ngay đó, đã thấy chuyện ở công viên. Cậu ta thừa nhận là nó chẳng tốt đẹp gì, nhưng cũng chẳng có gì hơn thế.”
Len đẩy anh ta ra. “Đừng có đứng gần tôi như thế,” anh nói. “Anh không biết anh đang nói gì đâu. Anh đúng là một thằng điên. Còn Susan, còn Zora thì sao, còn tất cả những phụ nữ khác?”
Mateo nói ai chẳng biết tán tỉnh thời nay thật khó khăn. Những cái thời không thể như thế này, những phép tắc tán tỉnh đã được chấn chỉnh. Trong hỗn loạn, ai tìm kiếm tình yêu mà chẳng có bước sai lầm; sẽ có những hiểu lầm, bóng tối trước ánh sáng. Giận dữ là một khả năng lúc nào mà chẳng có. Nhưng quan trọng là người ta còn cố gắng kết nối, dù chỉ vài giờ thôi, là người ta không từ bỏ cái nhu cầu tiếp xúc. Nếu không thì chúng ta sẽ trở thành một xã hội toàn những kẻ xa lạ. Chẳng ai gặp gỡ động chạm ai. Chẳng có gì xảy ra. Ai lại muốn thế? Tất nhiên, bạn bè biết Len có vấn đề với sự ức chế. Nếu có một cơ hội để bỏ lỡ, chắc chắn anh sẽ bỏ lỡ. Chẳng phải anh đã liên tục mơ là anh đến sân bay và mọi máy bay đã cất cánh sao? Ít nhất đấy là cái anh đã kể với mọi người một cách không thể nào quên vào một bữa ăn tối. Anh sinh ra đã là kẻ bỏ lỡ.
Len bảo Sushila là anh phải ra ngoài để lấy chút không khí, nhưng khi đã ra bên ngoài anh không còn muốn quay lại nữa. Anh cảm thấy như thể anh không còn nhận ra được cái gì nữa. Thế giới thật ngu ngốc, và chẳng có cách nào khác. Anh bắt đầu bước đi thật nhanh, nhưng anh biết, cho dù anh đi xa đến đâu, anh sẽ vẫn phải trở lại nơi này—nếu như anh tìm được nó.
Hanif Kureishi, “She Said He Said,” What Happened? (Faber and Faber, 2019).
Copyright © 2019 by Hanif Kureishi | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 