“Chúng ta biết nghệ thuật là gì” – Adam Zagajewski
Adam Zagajewski (1945–2021) là nhà thơ, nhà văn, nhà tiểu luận người Ba Lan. Ông được trao giải văn chương quốc tế Neustadt năm 2004 và giải Heinrich Mann năm 2015.
Chúng ta biết nghệ thuật là gì
Chúng ta biết nghệ thuật là gì, chúng ta nhận ra cái cảm giác hạnh phúc
mà nó mang lại, có những lúc khó khăn, cay đắng, ngọt đắng,
đôi khi chỉ ngọt, như bánh ngọt Thổ Nhĩ Kỳ. Chúng ta tôn vinh nghệ thuật,
vì chúng ta muốn biết đời chúng ta là gì.
Chúng ta sống, nhưng không phải lúc nào cũng biết nó có nghĩa là gì.
Nên chúng ta đi, hay chỉ giở một cuốn sách ra ở nhà.
Chúng ta nhớ lại một viễn cảnh nhất thời khi đứng trước một bức tranh,
chúng ta cũng có thể nhớ những đám mây trôi trên trời.
Chúng ta run rẩy khi nghe một nghệ sĩ cello chơi
những tổ khúc của Bach, khi bắt gặp một tiếng đàn dương cầm.
Chúng ta biết thơ ca vĩ đại có thể là gì, một bài thơ
viết ba ngàn năm trước, hoặc mới hôm qua.
Nhưng chúng ta không biết vì sao một buổi hòa nhạc có những lúc
lại không làm chúng ta cảm động. Chúng ta không thấy vì sao
có những cuốn dường như đem lại sự cứu chuộc
trong khi có những cuốn không che nổi giận dữ. Chúng ta biết, nhưng rồi chúng ta quên.
Chúng ta chỉ có thể đoán vì sao một tác phẩm nghệ thuật lại có thể đột nhiên
khép lại, đóng sầm lại, như một bảo tàng Ý đình công (sciopero).
Vì sao tâm hồn của chúng ta cũng có lúc khép lại, đóng sầm lại, như
một bảo tàng Ý đình công (sciopero).
Vì sao nghệ thuật trở nên câm lặng khi những chuyện tồi tệ xảy ra,
vì sao lúc đó chúng ta không cần đến nó nữa—như thể những chuyện tồi tệ
đã tràn ngập thế giới, đã lấp đầy nó hoàn toàn, hoàn toàn, đến tận nóc.
Và chúng ta không biết nghệ thuật là gì.
Adam Zagajewski, “We Know What Art Is,” Asymmetry: Poems, trans. Clare Cavanagh (Farrar, Straus and Giroux, 2018).
Copyright © 2018 by Adam Zagajewski | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 