“Còn chưa chết, hẵng còn chưa cô độc” – Osip Mandelstam
Osip Mandelstam sinh năm 1891 trong một gia đình Do Thái ở Warsaw. Năm 1911 ông cùng các nhà thơ Nikolai Gumilev và Sergey Gorodetsky lập nên trường phái thơ Acme và xuất bản tập thơ đầu năm 1913. Năm 1922 ông kết hôn với Nadezhda Khazina và chuyển đến Moskva, nơi ông kiếm sống bằng công việc phê bình và dịch thuật. Năm 1933 ông viết một bài thơ giễu nhại Stalin, dẫn đến việc bị bắt giữ và kết án đi đày trong năm sau đó. Trong làn sóng Đại thanh trừng 1936–1938, ông bị bắt lần thứ hai và bị kết án năm năm tù vì “các hoạt động phản cách mạng.” Ông qua đời ở trại trung chuyển Vtoraya Rechka gần Vladivostok vào tháng 12 năm 1938.
Còn chưa chết, hẵng còn chưa cô độc
Còn chưa chết, hẵng còn chưa cô độc,
Chừng nào ở bên người bạn đời khó khăn
Mi còn tận hưởng sự vĩ đại của đồng bằng,
Và sương mờ, và cái lạnh, bão tuyết.
Trong cái nghèo xa hoa, cái khổ diệu tuyệt,
Được an ủi và sống trong êm đềm,
May mắn là những ngày và những đêm,
Và công việc ngọt ngào không tội lỗi.
Bất hạnh là người, như cái bóng của anh ta,
Sợ chó sủa và rạp mình trước gió,
Tội nghiệp là kẻ nào sống dở chết dở
Xin cái bóng cho chút của lòng lành.
Osip Mandelstam, “Еще не умер ты, еще ты не один” (1937).
Nguyễn Huy Hoàng & Phạm Hà Anh dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 