“Bản báo cáo” – Czesław Miłosz
Czesław Miłosz, 2003 | Photo by Michał Mutor/Agencja Gazeta
Czesław Miłosz (1911–2004) là nhà văn, nhà thơ, và dịch giả người Ba Lan. Ông được trao giải văn chương quốc tế Neustadt năm 1978 và giải Nobel văn chương năm 1980.
Bản báo cáo
Hỡi Đấng Tối cao, người đã có ý tạo tôi thành nhà thơ, và giờ là lúc để tôi trình báo cáo.
Trái tim tôi đầy lòng biết ơn dẫu tôi đã quen với những khốn khổ của nghề này.
Thực hành nó, chúng tôi đã học được quá nhiều về bản chất kỳ quặc của con người.
Kẻ hằng giờ, hằng ngày, hằng năm bị ảo tưởng chiếm giữ.
Một ảo tưởng khi đắp những pháo đài cát, sưu tập tem, và chiêm ngưỡng mình trong gương.
Và tự cho mình là hàng đầu trong thể thao, quyền lực, tình yêu và kiếm tiền.
Trong khi ở trên chính đường biên, một đường biên mong manh, xa hơn đó là vùng đất của những lầm bầm và than vãn.
Bởi trong mỗi chúng tôi là một con thỏ điên quẫy đạp và một đàn sói hú, nên sợ người khác nghe thấy.
Thơ xuất phát từ ảo tưởng và thừa nhận lỗ hổng của mình.
Chỉ cần nhớ lại những bài thơ từng viết, nhà thơ cũng thấy được toàn bộ nỗi hổ thẹn của nó.
Nhưng anh ta không chịu nổi một nhà thơ khác bên cạnh, nếu anh ta ngờ hắn giỏi hơn mình, và tị nạnh với từng lời khen ngợi.
Không chỉ sẵn sàng giết, mà còn sẵn sàng nghiền nát và xóa sổ hắn ta khỏi mặt đất.
Để chỉ còn có mình anh ta, hào phóng và ân cần với những thuộc hạ, những kẻ theo đuổi những ảo tưởng nhỏ nhặt của riêng họ.
Vậy làm thế nào mà từ những khởi đầu thấp hèn như vậy, sự vĩ đại của ngôn từ được sinh ra?
Tôi đã thu thập sách của các nhà thơ nhiều nước, giờ ngồi đọc và rất ngạc nhiên.
Thật ngọt ngào khi nghĩ mình là một người bạn đồng hành trong một cuộc thám hiểm không bao giờ kết thúc, bất chấp nhiều thế kỷ trôi qua.
Cuộc thám hiểm không vì bộ lông cừu vàng có hình thức hoàn hảo, mà cần thiết như tình yêu.
Dưới sức ép của lòng ham muốn đối với tinh túy của cây sồi, của đỉnh núi, của con ong bắp cày và của bông hoa sen cạn.
Để chúng trường tồn, và xác nhận bài thánh ca chống lại cái chết của chúng tôi.
Và ý nghĩ chân thành của chúng tôi dành cho tất cả những người đã sống, phấn đấu và không thể gọi tên.
Bởi tồn tại trên trái đất thì vượt ra ngoài mọi sức mạnh để gọi tên.
Như anh em, chúng tôi giúp đỡ lẫn nhau, quên đi những đớn đau, dịch nhau sang các ngôn ngữ khác, những thành viên, thật vậy, của một đoàn lữ hành rong ruổi.
Vậy thì làm sao tôi có thể không biết ơn, nếu như tôi đã được gọi từ sớm và cái mâu thuẫn không thể nào hiểu được đã không lấy đi nỗi kinh ngạc của mình?
Mỗi khi mặt trời mọc tôi lại rũ bỏ những nghi ngờ của đêm và đón chào một ngày mới của ảo tưởng quý giá nhất.
Berkeley, 1993
Czesław Miłosz, “Report,” Facing the River, trans. author and Robert Hass (Ecco Press, 1995).
Copyright © 1995 by Czesław Miłosz | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 