“Một nhà thơ nhất định” – Czesław Miłosz
Czesław Miłosz (1911–2004) là nhà văn, nhà thơ, và dịch giả người Ba Lan. Ông được trao giải văn chương quốc tế Neustadt năm 1978 và giải Nobel văn chương năm 1980.
Một nhà thơ nhất định
Nhà thơ ấy đã sống cả đời ở một thị trấn tỉnh lẻ yên tĩnh, ở một thời không có chiến tranh hay biến động cách mạng nào. Có thể từ những bài thơ của ông mà suy ngược ra vòng tròn người quen. Nó bao gồm cha mẹ ông, người dì bí ẩn, Adele, chồng bà, Victor, một người trẻ tên là Helene, và bạn thân của ông, chủ một cửa hàng in địa phương và một triết gia, Cornelius. Và một vài nhân vật ấy là đủ để làm sống dậy một thứ thơ của sự đi xuống vực thẳm và của sự xuất thần cao vút, một lời chứng của những dục vọng đen tối, tội lỗi và nỗi kinh hoàng.
Điều này sẽ dẫn chúng ta đi đến kết luận rằng tầm quan trọng của một sự nghiệp thi ca không được đo bằng tầm quan trọng của các sự kiện đã dẫn, bằng cách này hay cách khác, đến sự sáng tạo ra nó. Chắc chắn, những sự thật mà ta cố ước đoán không có ý nghĩa gì đối với lịch sử nhân loại. Liệu Adele có phải là tình nhân của cha nhà thơ, liệu chồng bà có dung thứ cho sự sắp đặt đó hay không và vì sao, nhà thơ ghen hay chỉ đơn giản là đứng về phía mẹ mình, mối quan hệ của ông với Helene là như thế nào, và liệu đó có phải là một tam giác với một cạnh là Cornelius—những thành phần đó của vũ trụ con người là quá phổ biến để có thể gán nhiều ý nghĩa. Vậy mà những khổ thơ ấy, nơi, được mã hóa, những vở kịch bình thường nhất của con người tỏa sáng với ánh sáng chói lọi của những thứ tối thượng, mới sâu làm sao, sức mạnh trong sự biến hóa những thứ rất đời thường của con người thành một khối thơ cơ bắp diệu kỳ mới vĩ đại làm sao!
Sự nghiệp ấy là một lời cảnh báo cho tất cả những ai ghen tị với các nhà thơ có tiểu sử phong phú, có sẵn trên tay hình ảnh của những thành phố rực lửa, những cuộc lang thang của nhân loại điên cuồng, và những đoàn quân giết người đang diễu hành.
Czesław Miłosz, “A Certain Poet,” Road-side Dog, trans. author and Robert Hass (Farrar, Straus and Giroux, 1998).
Copyright © 1997 by Czesław Miłosz | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 