“Người giữ sách” – Jorge Luis Borges
Jorge Luis Borges (1899–1986) là một nhà văn và nhà thơ người Argentina, một nhân vật chủ chốt trong nền văn chương tiếng Tây Ban Nha với những tác phẩm đã trở thành điển phạm của châu Mỹ Latin trong thế kỷ XX. Sách của ông bắt đầu được dịch và xuất bản rộng rãi ở Mỹ và châu Âu sau khi ông được trao giải Prix International cùng Samuel Beckett năm 1961. Danh tiếng quốc tế của ông cũng được củng cố bởi các giải de Cervantes năm 1969 và giải Jerusalem năm 1971, bên cạnh sự bùng nổ của các nhà văn Mỹ Latin thuộc thế hệ sau trong những năm 1960 và 1970.
Người giữ sách
Chúng ở đây, những khu vườn, những ngôi đền và lý do cho những ngôi đền,
nhạc đúng và lời đúng,
sáu mươi tư quẻ,
những nghi thức, sự khôn ngoan duy nhất
mà Trời ban cho người,
sự trang nghiêm của vị hoàng đế
mà nền thái bình được phản chiếu bởi thế giới, tấm gương của ngài,
để các cánh đồng kết trái
và các dòng chảy tôn trọng đôi bờ,
con kỳ lân bị thương trở lại để đánh dấu sự kết thúc của nó,
những quy luật vĩnh cửu bí mật,
sự hòa hợp của thế giới;
những thứ đó hoặc ký ức về nó nằm trong sách
mà tôi canh trong tháp.
Người Tác-ta đến từ phương Bắc
trên những con ngựa nhỏ tung bờm;
chúng tiêu diệt những đội quân
mà Thiên tử phái đến để trừng phạt tội phạm thượng của chúng,
chúng dựng lên các kim tự tháp lửa và cắt cổ họng người,
chúng giết kẻ ác và kẻ công bình,
chúng giết tên nô lệ bị xích canh cửa,
chúng chơi đàn bà và ruồng bỏ họ,
và chúng đi tiếp về phía Nam,
hồn nhiên như động vật săn mồi,
tàn nhẫn như dao.
Trong bình minh chệnh choạng
ông nội tôi đã giữ lấy những cuốn sách.
Chúng ở đây trong tòa tháp tôi nằm
nhớ những ngày thuộc về người khác,
những người xa lạ và cổ đại.
Trong mắt tôi không có ngày. Các kệ
rất cao và năm tháng của tôi không với tới.
Hàng dặm bụi và giấc ngủ bao quanh tòa tháp.
Sao phải tự lừa dối?
Sự thật là tôi chưa bao giờ biết đọc,
nhưng tôi an ủi mình bằng ý nghĩ
rằng cái tưởng tượng và cái đã qua là một
đối với người đàn ông sắp tận
và chiêm ngưỡng cái đã từng là một thành phố
và bây giờ lại là sa mạc.
Cái gì có thể ngăn tôi mơ
rằng một thời tôi đã giải mã sự khôn ngoan
và vẽ các biểu tượng bằng bàn tay cẩn thận?
Tôi là Hsiang. Tôi là người giữ sách—
những cuốn sách có thể là cuối cùng,
vì ta biết không gì về Đế chế
và Thiên tử.
Chúng ở đây, trên các kệ sách cao,
gần và xa cùng lúc,
ẩn và hiện như các vì sao.
Chúng ở đây, những khu vườn và những ngôi đền.
Jorge Luis Borges, “El guardián de los libros,” Elogio de la sombra (Emecé Editores, 1969).
Copyright © 1969 by Jorge Luis Borges | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 