“Gửi con dạ oanh” – Jorge Luis Borges
Jorge Luis Borges (1899–1986) là một nhà văn và nhà thơ người Argentina, một nhân vật chủ chốt trong nền văn chương tiếng Tây Ban Nha với những tác phẩm đã trở thành điển phạm của châu Mỹ Latin trong thế kỷ XX. Sách của ông bắt đầu được dịch và xuất bản rộng rãi ở Mỹ và châu Âu sau khi ông được trao giải Prix International cùng Samuel Beckett năm 1961. Danh tiếng quốc tế của ông cũng được củng cố bởi các giải de Cervantes năm 1969 và giải Jerusalem năm 1971, bên cạnh sự bùng nổ của các nhà văn Mỹ Latin thuộc thế hệ sau trong những năm 1960 và 1970.
Gửi con dạ oanh
Từ màn đêm bí mật nào ở Anh
hay sông Rhine chảy liên tục khôn lường,
lạc giữa những đêm của đêm của ta,
với cái tai vô tri của ta, nó sẽ đến,
giọng ca của mi, chứa đầy thần thoại,
con dạ oanh của Virgil và của người Ba Tư?
Có lẽ ta chưa từng nghe thấy mi, nhưng đời ta
với đời mi hợp nhất, không thể tách rời.
Một linh hồn lang thang là biểu tượng của mi
trong một cuốn sách đố. Các thủy thủ
đặt cho mi biệt danh nàng tiên cá của rừng
và mi hót trong đêm của Juliet
và trên những trang tiếng Latin phức tạp
và từ cánh rừng thông của kẻ khác kia,
con dạ oanh của Judea và Đức,
Heine của sự chế giễu, rực cháy, buồn rầu.
Keats đã nghe mi cho mọi người, mãi mãi.
Sẽ không có cái tên lấp lánh nào
mà các dân tộc cho mi trên trái đất
lại không muốn xứng với âm nhạc của mi,
dạ oanh của bóng tối. Người Hagarene
mơ thấy mi trong cơn say ngây ngất,
ngực bị chiếc gai của bông hoa hồng được hát
mà mi nhuộm đỏ bằng giọt máu cuối cùng
đâm xuyên. Một cách cần mẫn
ta viết những dòng này trong buổi chiều rỗng,
con chim dạ oanh của cát và biển,
rằng trong ký ức, sự tôn vinh và ngụ ngôn,
mi cháy với tình yêu và chết du dương.
Jorge Luis Borges, “Al ruiseñor,” La rosa profunda (Emecé Editores, 1975).
Copyright © 1975 by Jorge Luis Borges | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 