“Vào trong cây” – Czesław Miłosz

Czesław Miłosz (1911–2004) là nhà văn, nhà thơ, và dịch giả người Ba Lan. Ông được trao giải văn chương quốc tế Neustadt năm 1978 và giải Nobel văn chương năm 1980.

Vào trong cây

Rồi Ngài đặt tại phía Đông vườn Eden các Cherubin với gươm lưỡi chói lòa, để canh giữ con đường đi đến cây sự sống. —Sáng thế ký 3:24

Anh ta ngó lên và thưa, “Tôi thấy người ta, trông như cây đi đi lại lại.” —Mark 8:24

Cây, Swedenborg thiện lành nói, là họ hàng gần của con người.
Các cành như những cánh tay quấn trong một cái ôm.
Cây cối thực ra là cha mẹ của chúng ta,
Chúng ta nảy ra từ cây sồi, hay có lẽ, như người Hy Lạp nói, từ cây tần bì.

Môi và lưỡi chúng ta thưởng thức trái cây.
Vú đàn bà được gọi là táo hoặc lựu.
Chúng ta yêu bụng mẹ như cây yêu cái bụng tối tăm của đất.
Bởi vậy, những gì đáng muốn nhất nằm gọn trong một cái cây,
Và trí tuệ cố gắng chạm vào lớp vỏ sần sùi của nó.

Tôi đã học, nói người tôi tớ của Tân Jerusalem,
Rằng Adam trong vườn, tức Kỷ nguyên Vàng của nhân loại,
Biểu thị các thế hệ sau những người tiền Adam,
Những kẻ bị khinh miệt vô cớ dẫu cho họ hiền lành,
Tử tế với nhau, man rợ nhưng không dã thú,
Hạnh phúc trên một vùng đất của trái cây và nước suối.

Adam, tạo ra trong hình ảnh và trong sự tương đồng,
Đại diện cho sự ra đi của những đám mây che phủ tâm trí.
Và Eva, tại sao nàng được lấy từ xương sườn Adam?
– Vì xương sườn gần với trái tim, đó là cái tên của tình yêu bản thân,
Và Adam đã biết Eva, yêu bản thân anh ta trong nàng.

Trên hai người họ, cái cây. Một cái cây rợp bóng.

Vị cố vấn Ủy ban Khai mỏ Hoàng gia đã nói về nó trong cuốn De amore conjugiali của ông:

“Cái cây sự sống biểu thị một người sống từ Chúa, hay Chúa sống trong con người; và bởi tình yêu và trí tuệ, hay lòng bác ái và đức tin, hay điều thiện và sự thật, tạo nên sự sống của Chúa trong con người, chúng được biểu thị bởi cái cây sự sống, và bởi vậy mà có sự sống vĩnh cửu của con người. […] Nhưng cái cây khoa học biểu thị con người kẻ tin rằng anh ta sống từ chính mình chứ không phải từ Chúa; bởi vậy tình yêu và trí tuệ, hay lòng bác ái và đức tin, hay điều thiện và sự thật, là ở trong con người từ chính anh ta chứ không phải từ Chúa; và anh ta tin là thế vì anh ta nghĩ và muốn, nói và làm, trong sự tương đồng và diện mạo như từ chính mình.”

Tình yêu bản thân dâng ra quả táo và Kỷ nguyên Vàng kết thúc.
Sau đó, Kỷ nguyên Bạc, Kỷ nguyên Đồng. Và Kỷ nguyên Sắt.

Rồi một đứa trẻ mở mắt và lần đầu tiên thấy một cái cây.
Và người ta với chúng ta trông như cây đi đi lại lại.

Czesław Miłosz, “Into the Tree,” Unattainable Earth, trans. author and Robert Hass (Ecco Press, 1986).

Copyright © 1986 by Czesław Miłosz | Nguyễn Huy Hoàng dịch.