“Bắt tay vào nghiên cứu ngữ pháp Anglo-Saxon” – Jorge Luis Borges
Jorge Luis Borges (1899–1986) là một nhà văn và nhà thơ người Argentina, một nhân vật chủ chốt trong nền văn chương tiếng Tây Ban Nha với những tác phẩm đã trở thành điển phạm của châu Mỹ Latin trong thế kỷ XX. Sách của ông bắt đầu được dịch và xuất bản rộng rãi ở Mỹ và châu Âu sau khi ông được trao giải Prix International cùng Samuel Beckett năm 1961. Danh tiếng quốc tế của ông cũng được củng cố bởi các giải de Cervantes năm 1969 và giải Jerusalem năm 1971, bên cạnh sự bùng nổ của các nhà văn Mỹ Latin thuộc thế hệ sau trong những năm 1960 và 1970.
Bắt tay vào nghiên cứu ngữ pháp Anglo-Saxon
Sau năm mươi thế hệ
(Thời gian mở ra những vực thẳm như thế trước tất cả chúng ta)
Tôi trở lại bờ xa của một con sông lớn
Mà những con rồng của người Viking đã không tới được,
Trở lại với những từ thô ráp và khó nhọc
Mà, với cái miệng đã thành cát bụi,
Tôi đã dùng trong những ngày của Northumbria và Mercia,
Trước khi trở thành Haslam hay Borges.
Hôm thứ Bảy chúng tôi đọc rằng Julius Caesar
Là người đầu tiên đến từ Romeburg để tìm kiếm Britain;
Trước khi những chùm nho trở lại tôi sẽ nghe thấy
Giọng con dạ oanh của câu đố
Và khúc bi ca của mười hai chiến binh
Quanh gò mộ đức vua của họ.
Biểu tượng của các biểu tượng khác, biến thể
Của tiếng Anh và Đức sau này, những từ ngữ ấy đối với tôi,
Chúng đã từng là những hình ảnh
Người ta dùng để gợi lên biển hay một thanh gươm;
Ngày mai chúng sẽ sống lại,
Ngày mai fyr sẽ không trở thành fire mà thành một kiểu
Vị thần thuần hóa và biến đổi
Không ai có thể nhìn mà không cảm thấy một nỗi kinh ngạc cổ xưa.
Ngợi khen cho cái mê cung
Bất tận của những kết quả và nguyên nhân
Mà trước khi cho tôi thấy tấm gương
Nơi tôi sẽ không thấy ai hay sẽ thấy một người nào khác
Đã ban cho tôi sự chiêm ngưỡng thuần
Của một ngôn ngữ ở buổi bình minh.
Jorge Luis Borges, “Al iniciar el estudio de la gramática anglosajona,” El hacedor (Emecé Editores, 1960).
Copyright © 1960 by Jorge Luis Borges | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 